Su pham giay ly 2
Giáo Lý Viên-Giáo Xứ BÌNH XUYÊN :: Muc cac bai viet :: Ban giáo lý_giáo xứ Bình Xuyên :: Giáo Lý :: Tài liệu tham khảo
Trang 1 trong tổng số 1 trang
Su pham giay ly 2
admin Wed Apr 18, 2012 4:37 pm
Bài 6 Diễn Tiến Một Buổi Học Giáo Lý
Bài này trình bày những gì một Giáo Lý viên phải làm trước giờ học, trong giờ học và sau giờ học. Ngoài việc soạn bài, các Giáo Lý viên phải đến lớp ít ra là 15 phút trước giờ học để chẩun bị đón tiếp học sinh. Sau giờ học, Giáo Lý viên cũng nên tiếp xúc thường xuyên với các phụ huynh.
DIỄN TIẾN MỘT BUỔI HỌC GIÁO LÝ
Một buổi học Giáo Lý cần thiết được phân định thành 3 giai đoạn như sau:
I. TRƯỚC BUỔI HỌC:
· Giáo Lý Viên cần chuẩn bị phòng học cho sạch sẽ, ngăn nắp. Có thể tùy theo nhu cầu của buổi học mà sắp xếp các dãy bàn ghế theo hình chữ U hay hình chữ nhật, thậm chí có thể dẹp hết bàn ghế vào sát vách để trải chiếu ngồi vòng tròn dưới nền nhà.
· Không hẳn buổi học nào cũng là ngồi trong phòng, nhưng có thể tùy theo nội dung và yêu cầu sư phạm, mạnh dạn đổi địa điểm học ra sân Nhà Thờ, dưới chân tượng đài Đức Mẹ, trong lòng Nhà Thờ hoặc ngay trên Cung Thánh...
· Bản thân Giáo Lý Viên luôn luôn phải đến lớp trước hết, thường là sớm 15 phút để chủ động đón tiếp các em. Hành trang luôn sắp sẵn: sổ giáo án, sách Kinh Thánh, các tài liệu giảng dạy kèm theo như truyện kể, bài hát, trò chơi, hình ảnh minh họa...
II. TRONG BUỔI HỌC:
Các bước diễn tiến dưới đây chỉ mang tính tương đối, có thể uyển chuyển thay đổi thứ tự hoặc thêm bớt, miễn là đạt được mục đích nhắm tới của nội dung bài Giáo Lý .
· Mở đầu là đón tiếp từng em. Kế đó, khi đã đông đủ thì ổn định lớp, thường là bằng cách để tạo bầu khí sôi nổi hứng thú. Sau đó, mời các em đứng lên bắt lên một bài hát sinh hoạt quen thuộc, sửa sang y phục tề chỉnh, lắng lòng lại để chuẩn bị cầu nguyện.
· Cầu nguyện đầu buổi học, có thể chính Giáo Lý Viên dâng mộtlời nguyện ngắn với Chúa Thánh Thần, cũng có thể đọc đoạn Lời Chúa ý lực của bài học lần trước, hoặc của bài sắp dạy, hát chung một bài Thánh Ca ( chọn được bài hát của thiếu nhi, dùng cho cả năm học thì càng tốt).
· Ôn bài Giáo Lý đã học lần trước. Tránh dùng hình thức sáomòn lâu nay như: khảo bài – trả bài, ghi điểm vào sổ, trách mắng, ra các hình phạt phản giáo dục... Nên dùng hình thức hội thoại, gợi ý để các em trả lời theo trí hiểu hơn là theo trí nhớ.
· Dẫn nhập vào bài mới bằng một kinh nghiệm sống hoặc một câutruyện kể ( xin sử dụng Tuyển Tập Nối Lửa Cho Đời số 2, 4, 6). Cũng có thể móc nối với bài đã học lần trước, đặt một vài câu hỏi gợi ý cho các em để hướng dẫn từng bước đến chủ đề của bài sắp dạy.
· Viết đoạn Lời Chúa ý lực trên bảng, hoặc cũng có thể viết sẵn trên một băng giấy lớn rồi lúc này gắn lên bảng). Mời các em đứng lên nghe Giáo Lý Viên công bố hoặc cả lớp cùng đọc đoạn Lời Chúa một cách trân trọng. Có thể dùng phương pháp đọc Lời Chúa theo 3 thì ( 3 temps): tất cả đọc chung ( đọc bằng miệng); thinh lặng trong ít phút để nhìn lên bảng đọc thầm ( đọc bằng mắt); cuối cùng Giáo Lý Viên sẽ đọc lại với tốc độ chậm, to và rõ chữ ( đọc bằng tai).
· Chuyển sang phần diễn giải bài Giáo Lý mới, mời các em ngồi xuống, nên dùng hình thức hội thoại để gợi ý cho các em suy nghĩ và phát biểu cùng xây dựng bài. Nếu Giáo Lý Viên muốn chủ động giúp các em hiểu bài theo hướng đã soạn trong giáo án thì nên dùng phương pháp quy nạp chứ hạn chế dùng phương pháp diễn giải, vừa khó hiểu, vừa dễ khiến các em mau chóng... ngủ gật và chán ngán việc phải đi học Giáo Lý.
· Đến đỉnh cao của buổi học Giáo Lý, mời cả lớp đứng lên cử hànhcầu nguyện ( célébration de la prière ) một cách long trọng, vì đây là giây phút các em gặp gỡ chính Lời Chúa, là mục tiêu mà bài Giáo Lý nhắm tới. Cùng nhau công bố Lời Chúa một lần nữa . Sau đó có thể mời các em dâng lời nguyện tự phát, xin ơn, cảm tạ, chúc tụng, quyết tâm... Giáo Lý Viên dâng lời cầu nguyện kết ngắn gọn. Hát chung bài ca ý lực Lời Chúa thật hân hoan phấn khởi.
· Cho các em ngồi xuống, ghi bài toát yếu vào tập. Bài toát yếu thường rất gọn, chỉ từ 2 đến 6 giòng tùy trình độ và lứa tuổi học sinh. Giáo Lý Viên dặn dò công việc ở nhà nếu có, thường là thực hành một cử chỉ đẹp, tập luyện một tính tốt theo mời gọi của Lời Chúa.
· Chuyển sang phần sinh hoạt để củng cố bài Giáo Lý vừa học. Có thể chọn hoặc chế biến một trò chơi nhỏ ứng với chủ đề bài Giáo Lý. Có thể tập một bài hát có cử điệu ( xin xem thêm Tuyển Tập Nối Lửa Cho Đời số 1 ).
Trong suốt năm học, cũng có thể dành ra từ 5 tới 7 phút cuối mỗi buổi dạy để đọc nối tiếp nhau một truyện dài nhiều chương có chủ đề hợp với nội dung toàn chương trình ( ví dụ: Truyện Cuộc Đời Các Thánh, Những Tâm Hồn Cao Thượng...).
· Cầu nguyện cuối giờ thật ngắn gọn nhẹ nhàng, như một lờichào Chúa để chia tay nhau, xin ơn bình an cho giấc ngủ đêm nay hoặc cho một tuần lễ sống sắp tới. Hát chung bài ca ý lực hoặc một bài sinh hoạt ngắn. Buổi học kết thúc, Giáo Lý Viên tiễn các em ra về.
III. SAU BUỔI HỌC:
· Nếu là một Giáo Xứ nằm lọt trong một khu xóm bình dân, hoặc ở vùng ven đô hay ngoại thành, và nhất là ở thôn quê, phạm vi hẹp nhưng mật độ dân cư đông đúc, nhiều khi lại là vùng Công Giáo toàn tòng, ai cũng biết khá rõ về nhau, các Giáo Lý Viên phải giữ gìn lời ăn tiếng nói, cách ứng xử và việc sống đạo sao cho ăn khớp với những gì đã dạy các em ở lớp Giáo Lý. Cần nhớ, cuộc đời mình làmột bài dạy Giáo Lý nối dài.
· Mỗi Giáo Lý Viên đều là một người con cháu hay bạn hữu của cha mẹ các em học sinh, cần phối hợp cộng tác với gia đình trong việc giáo dục Đức Tin và Nhân Bản cho các em, bằng cách thường xuyên lui tới gia đình, nhắc nhở đôn đốc các em sống Lời Chúa đã học ở lớp, thăm hỏi khi các em đau yếu phải nghỉ học, khuyến khích các em khi có dấu hiệu bỏ lớp hoặc bị gia đình hiểu lầm hay ngược đãi, khuyên nhủ các em khi lỡ phạm lỗi lầm trong gia đình hay ở trường Phổ Thông...
· Đặc biệt khi Ban Giáo Lý của Giáo Xứ có tổ chức Trò Chơi Chiến Dịch Giáo Lý hoặc Hội Thi Đố Vui Giáo Lý, Lửa Trại Giáo Lý (xin xem thêm Tuyển Tập Nối Lửa Cho Đời số 1), các Giáo Lý Viên lại càng phải gắn bó phối hợp với gia đình để giúp các em tham gia hết mình.
Bài 7 Phương Pháp Trình Bày Giáo Lý
Muốn cho học sinh hấp thụ được điều mình dạy một Giáo Lý viên phải biết cách trình bày một bài Giáo Lý thế nào cho sinh động để mọi học sinh đều hứng thú tham gia học hành. Phương pháp chính là con đường ngắn nhất đưa cả người dạy lẫn người học đạt đến mục tiêu nhắm tới. Bài này trình bàyhai phương pháp chính và một số phương cách hỗ trợ để Giáo Lý Viên có thể vận dụng trong việc trình bày một nội dung Giáo Lý.
PHƯƠNG PHÁP TRÌNH BÀY GIÁO LÝ
I. DẪN NHẬP:
Nếu như trong giáo dục, các mặt trí dục, đức dục và thể dục đòi hỏi phải có phương pháp chuyển tải thì ngành Sư Phạm Giáo Lý cũng cần phải có phương pháp. Phương pháp chính là con đường ngắn nhất đưa cả người dạy lẫn người học đạt đến mục tiêu nhắm tới.
Có hai phương pháp chính và một số phương cách hỗ trợ để Giáo Lý Viên có thể vận dụng trong việc trình bày một nội dung Giáo Lý.
Thật ra, mỗi phương pháp đều có mặt mạnh mặt yếu của nó, không hoàn toàn tuyệt đối hay cho mọi trường hợp. Do vậy, tùy từng vấn đề phải chuyển tải, tùy từng hoàn cảnh và môi trường giảng dạy, và tùy từng đối tượng tham dự lớp, mà Giáo Lý Viên uyển chuyển chọn lựa phương pháp này hay phương pháp kia, đôi khi khéo léo phối hợp cả 2 phương pháp trong cùng tiến trình truyền đạt một nội dung Giáo Lý, cốt là đạt được hiệu quả cao nhất.
II. HAI PHƯƠNG PHÁP CHÍNH:
1. Phương pháp diễn giải ( Méthode déductive ):
Người trình bày đi từ một định luật, một định đề lớn và tổng quát, dần dần suy luận, diễn tả, chứng minh và giải thích, mổ xẻ thành những vấn đề nhỏ, những trường hợp riêng biệt để từ đó tổng hợp từng bước để người học có thể nắm được nội dung chính.
Ví dụ: Học về Hội Thánh trong chương trình Vào Đời. Định nghĩa Hội Thánh là gì ? Hội diễn tả một cuộc nhóm họp thành cộng đoàn với một mục đích, một công việc chung. Thánh nghĩa là thuộc về Thiên Chúa. Vậy, Hội Thánh là cộng đoàn những người được Lời Thiên Chúa quy tụ thành Dân Chúa và thành Thân Mình Của Đức Giê-su Ki-tô... ( Kế đó, lại phải trình bày về Lời Chúa, được quy tụ bởi Lời Thiên Chúa là thế nào ? Tại sao lại nói Hội Thánh là Nhiệm Thể, là Thân Mình của Đức Ki-tô ?... )
Phương pháp này buộc người dạy phải vận dụng những suy luận và định nghĩa vững chắc và mạch lạc, có phần nào hơi áp đặt các em phải chấp nhận ngay từ đầu một mệnh đề, một định luật, đòi hỏi phải đầu tư suy nghĩ nhiều.
Hơn nữa, phương pháp giảng dạy này dùng đường lối thuyết trình ( didactique ), nghĩa là độc thoại một chiều từ phía người nói đến người nghe, sử dùng khá nhiều từ ngữ Thần Học cao siêu và Mầu Nhiệm khó hiểu, gây ra bầu khí động não căng thẳng, nặng nề, khô khan, thiếu sự trao đổi và cảm nhận sống động nơi các em.
Nếu đành phải áp dụng phương pháp này trong giảng dạy thì phải huy động thêm nhiều phương cách hỗ trợ để minh họa dẫn dắt các em từ những cái khó hiểu đi dần tới những cái dễ hiểu.
Một hình thức biến thể và đơn giản hóa của phương pháp diễn giải là các sách Giáo Lý Hỏi – Thưa dành cho trẻ em, mà hiện nay một số Giáo Phận, đặc biệt ở miền Bắc vẫn đang còn áp dụng.
2. Phương pháp quy nạp ( Méthode inductive ):
Người dạy khởi đi với các kinh nghiệm của bản thân, hoặc những dẫn chứng thực tế, những câu chuyện trong đời sống thường nhật mà người học có thể từng trải và cảm nhận một cách tự nhiên. Từ đó tiến dần đến mộtkết luận có tính khái quát về nội dung vấn đề muốn truyền đạt.
Ví dụ: Học về việc “Thiên Chúa ban trí khôn loài người” trong chương trình Giáo Lý Khai Tâm. Kể truyện em bé Hi-cô-i-chi trong truyện Tảng Đá Chắn Đường ( xin xem Tuyển Tập Nối Lửa Cho Đời số 2 ). Bắt đầu từ đời sống nhân bản: Em có trí khôn nên em sống khôn ngoan và làm vui lòng mọi người. Dẫn vào nội dung Giáo Lý: Em được Thiên Chúa ban cho trí khôn để có thể nhận biết Chúa, sống yêu thương như ý Chúa muốn. Đẩy tới tâm tình tôn giáo: Mỗi tối, trước khi đi ngủ, em thưa với Chúa: “Xin cho con biết điềugì đẹp lòng Chúa để con làm, và điều gì làm buồn lòng Chúa để con tránh”...
Phương pháp này rất phù hợp với trẻ em, vì các em thường suy nghĩ bằng sự kiện và hình ảnh hơn là bằng ý niệm và lý luận trừu tượng. Hơn nữa, phương pháp này dùng đường lối đối thoại ( méthode dialogique ), nghĩa là có tương quan hai chiều giữa người hướng dẫn và người khámphá. Thầy gợi ý để trò suy nghĩ và từng bước tiến gần đến chân lý. Các câu hỏi vừa tầm, mở đường cho lời đáp, tiệm tiến, xoáy dần vào vấn đề chính.
Chúng ta nhận thấy Đức Giê-su đã dùng phương pháp quy nạp một cách xuất chúng khi luôn mở đầu một bài giảng bằng một dụ ngôn hoặc bằng một hình ảnh, một sự kiện bình thường trong cuộc sống con người.
III. CÁC PHƯƠNG CÁCH HỖ TRỢ:
Để việc áp dụng các phương pháp vừa nói ở trên đạt được hiệu quả cao nhất, xin đề nghị 2 phương cách hỗ trợ.
Cần lưu ý là cả 2 phương cách này đều dựa trên nguyên tắc năng động ( dynamique ), đòi hỏi người Giáo Lý Viên như một Linh Hoạt Viên trong lớp Giáo Lý, biết cách huy động các em trong một bầu khí vui tươi sống động, biết cộng tác với nhau trong việc khám phá từng bước và toàn bộ nội dung Giáo Lý thông qua các Trò Chơi, Bài Hát, Truyện Kể và những sinh hoạt tập thể như: Kịch Chạy, Pa-Nô Chạy, Báo Chạy... ( Xin xem thêm tuyển tập Nối Lửa Cho Đời số 1 )
Như thế, các phương cách hỗ trợ này tạo ra các tương quan đa chiều, không những giữa Giáo Lý Viên và các em, mà còn giữa các em với nhau trong sự hướng dẫn của Giáo Lý Viên. Khái niệm dạy – học trong một bầu khí sống động như vậy, sẽ trở nên tương đối, mà đúng hơn, phải thay bằng khái niệm cùng nhau khám phá.
Không gian lớp học thường được sắp xếp rất linh động uyển chuyể. Bàn ghế có thể bố trí theo hình vuông, hình chữ nhật hoặc chữ U. Cũng có thể bỏ hết bàn ghế để thầy và trò ngồi xuống đất theo hình tròn. Đương nhiên, số lượng các em không nên quá đông ( vượt quá 30 trẻ ) để việc hội thoại, sinh hoạt và hoạt động không bị loãng hoặc hỗn độn, cả lớp đều dễ dàng tham gia mà ít có em nào thụ động khép kín.
Ở đây xin tạm phác họa một xã hội đồ ( sociogramme ), các mũi tên đan xen qua lại sẽ diễn tả những mối tương quan đa chiều trong lớp xoay quanh nội dung Giáo Lý được đem ra hội thoại, giữa Giáo Lý Viên ( ô tròn tô đậm ) và các em ( các ô để trắng ):
1. Phương cách trực quan ( intuitive ):
Trực quan nghĩa là các em có thể trực tiếp vận dụng một hoặc nhiều giác quan ( mắt nhìn, tai nghe, tay chạm, mũi ngửi, lưỡi nếm ), để từng chút một, thông qua các sự việc, sự vật và khái niệm trung gian mà đến gần hơn với nội dung Giáo Lý.
Phương cách này đặc biệt thu hút các em học sinh Giáo Lý, nhưng cũng dễ gây ấn tượng nếu khéo áp dụng cho cả các dự tòng người lớn.
Ở đây, chúng tôi xin đơn cử hai mặt trực quan sinh động dễ được vận dụng nhiều nhất:
· Mắt nhìn ( thị giác ), Giáo Lý Viên có thể vận dụng các tranhảnh, pa-nô cắt dán minh họa một phần của nội dung Giáo Lý, một tấm bản đồ Đất Thánh, một bản phân nhánh hình thành các Giáo Phận ở Việt Nam, một bản gia phả Chúa Giê-su, một bình hoa thật đẹp, sách Kinh Thánh... hoặc một mẫu vật thật như: hòn đá núi, ngọn đèn có giá, con chim sẻ trong lồng, đồng bạc cổ, chùm nho, bó lúa, đóa hoa dại, nhánh cỏ lùng... gợi liên tưởng đến các câu Lời Chúa trong Tân Ước... Cũng có thể cho các em chơi trò chơi lắp ghép tranh hình ô vuông theo một tranh Kinh Thánh mẫu, làm Báo Chạy, Pa-nô Chạy...
· Tai nghe ( thính giác ), Giáo Lý Viên có thể mở cho lớp nghemột bài Thánh Ca, một câu truyện kể với nhạc nền được thâu sẵn trong băng cassette có nội dung dẫn vào hoặc củng cố bài Giáo Lý. Ngoài ra, phải kể cả các loại hình minh họa Sư Phạm Giáo Lý như kể truyện, đọc truyện, tập hát cũng giúp vào việc nghe hết sức hiệu quả. Cũng có thể cho lớp chơi các trò chơi Kim về thính giác để nhận định những tiếng động khác nhau của các mẫu vật, những âm giọng riêng của từng người... từ đó dẫn nhập vào bài dạy.
2. Phương cách hoạt động ( active ):
Ở phương cách này, Giáo Lý Viên vận dụng tối đa các phương pháp năng động như Lập Phiếu, Nhóm Ong, Động để tổ chức các dạng sinh hoạt tại lớp như: hoạt cảnh, diễn kịch ngắn, Báo Chạy, Pa-nô Chạy, triển lãm mi-ni...
Giáo Lý Viên các khối cũng có thể phối hợp tổ chức cho nhiều khối học sinh Giáo Lý sinh hoạt các trò chơi trong Hội Trường hoặc tại sân Giáo Xứ, hoặc thỉnh thoảng tổ chức Trò Chơi Lớn, Chiến Dịch Giáo Lý ( x. thêm tuyển tập Nối Lửa Cho Đời số 1 ).
Cuối học kỳ hoặc cuối năm, có thể tổ chức cho các em một chuyến đi hành hương, phục vụ từ thiện, xuất du, những buổi xem phim Kinh Thánh, phim Giáo Dục... Sau mỗi buổi hoặc mỗi chuyến đi như thế, cả lớp sẽ họp mặt với nhau để lượng giá, trao đổi, chia sẻ và được Giáo Lý Viên hỗ trợ, sẽ cùng nhau rút ra một chân lý Tin Mừng cần lãnh hội.
Được như vậy, nội dung Giáo Lý sẽ khắc họa sâu xa trong tâm hồn, và được biến thành “sự sống” cụ thể nơi mỗi em.
Học đi đôi với hành, kiến thức hòa nhập với cảm nhận, các em sẽ thật sự gặp gỡ Đức Ki-tô, đến gần với Thiên Chúa hơn, đồng thời lại nhận ra rất rõ chiều kích tha nhân và sự hiệp thông trong Giáo Hội qua những bạn học cùng lớp cũng như qua tha nhân mà các em tiếp xúc, đặc biệt là “người nghèo”.
IV. KẾT LUẬN:
Xin nhắc lại, mục tiêu ở đây chính là giúp học viên gặp gỡ Đức Ki-tô,hiểu biết, yêu mến và sống theo Lời của Người. Do vậy, các phương pháp nêu trên chỉ mang ý nghĩa chuyển tải và hỗ trợ, đừng quá lệ thuộc.
Cũng xin nhớ là không có phương pháp nào là chuẩn mực và lý tưởng cho mọi Giáo Lý Viên, mọi độ tuổi các em và trong mọi lúc, mọi trường hợp, do vậy, dùng phương pháp nào đi nữa thì cũng không miễn chước cho mỗi Giáo Lý Viên khỏi việc tự mình khao khát tìm hiểu, cầu nguyện và sống Lời Chúa.
Bài 8 Nghệ Thuật Đặt Câu Hỏi Giáo Lý
Đặt câu hỏi là một nghệ thuật, nhất là các câu hỏi về Giáo Lý. Dạy Giáo Lý không phải là dạy một mớ kiến thức mà là đưa học sinh đến kết hợp cùng Đức Kitô. Vì thế một Giáo Lý viên phải biết đặt những câu hỏi thế nào để giúp các em suy tư, khám phá và cảm nhận Chân Lý của Thiên Chúa dưới dạng hội thoại nhiều chiều qua lại. Các câu hỏi luôn được đặt ra với mục đích khơi gợi, từ từ từng lớp một, sẽ “bóc vỏ” vấn đề cho đến khi đạt được điểm nòng cốt của chân lý chúng ta muốn trình bày.
NGHỆ THUẬT ĐẶT CÂU HỎI GIÁO LÝ
I. DẪN NHẬP:
Giảng dạy Giáo Lý không phải là áp đặt một chiều những giáo điều cứng nhắc vào đầu người học, nhất là người học ở đây lại là trẻ em. Đây là cả một tiến trình mời gọi cùng suy tư, khám phá và cảm nhận Chân Lý của Thiên Chúa dưới dạng hội thoại nhiều chiều qua lại.
Do vậy, các câu hỏi luôn được đặt ra với mục đích khơi gợi, từ từ từng lớp một, sẽ “bóc vỏ” vấn đề cho đến khi đạt được cốt lõi. Đây là cả một nghệ thuật tinh tế mà các Giáo Lý Viên cần được chuẩn bị và đào tạo kỹ lưỡng.
II. PHÂN LOẠI CÁC DẠNG CÂU HỎI:
1. Khi soạn bài:
Giáo Lý Viên nên soạn sẵn trong giáo án các câu hỏi để giúp triển khai từng bước nội dung Giáo Lý. Câu hỏi không nên bao hàm vấn đề quá lớn, quá rộng, nhưng đi theo hướng quy nạp, dẫn dắt từ cái dễ hiểu, gần gũi, từ các vòng ngoài mà xoáy dần vào cốt lõi vấn đề.
Mỗi câu hỏi đều đã được dự đoán câu trả lời, hoặc tiên liệu các hướng trả lời theo tầm hiểu biết và suy nghĩ của các em. Ở giữa mạch các câu hỏi, nên có thêm một ít thông tin mới, những minh họa sống động để “gút” từng chặng vấn đề, rồi lại nêu một câu hỏi tiếp theo, mở sang một chặng khác.
Ví dụ: “Trong thực tế, theo các em, người ta cần gì để sống ? ( Cần thứcăn và nước uống ) Đúng rồi, theo các thí nghiệm khoa học, người bình thường có thể nhịn ăn tới 30 ngày, nhưng nhịn uống thì tối đa chỉ được 7 ngày... Vậy, nước quan trọng lắm. Thế, theo các em, ở Việt Nam chúng ta, nước có dễ kiếm không ?”... Cứ thế dẫn vào chất liệu nước được dùng trong Bí Tích Thánh Tẩy.
2. Khi kiểm tra miệng:
Giáo Lý Viên cần chuẩn bị các câu hỏi để kiểm tra miệng bài Giáo Lý đã học. Mục đích việc kiểm tra không phải để “truy bài” và cho điểm như ở trường Phổ Thông, nhưng là để giúp các em củng cố những gì đã học trong các buổi trước, từ đó dẫn nhập, móc nối sang nội dung Giáo Lý bài sắp học.
Câu hỏi loại này càng giúp các em hiểu bài thêm ( question de compréhension ), nó không cần được các em trả lời thuộc lòng làu làu y như nhau, nhưng lại vận dụng đến trí hiểu và cảm nhận riêng của mỗi em.
Ví dụ: Các em có nhớ Chúa Giê-su đã nói như thế nào về Ngôi Nhàcủa Người không ?...Thế còn Nhà Cha của Người ?...Thế nào là nhà cầu nguyện ?... Trong Kinh Thánh, em có nhớ Chúa Giê-su đã làm gì để chấn chỉnh Đền Thờ Giê-ru-sa-lem ?... Hiện nay, em nào có thể cho biết địa chỉ hộ khẩu thường trú hiện nay của Chúa Giê-su ?
3. Khi giảng bài:
Nếu đã hiểu giảng dạy là một cuộc đối thoại hai chiều hoặc hội thoại nhiều chiều giữa Giáo Lý Viên và các em, thì việc đặt các câu hỏi là cả một nghệ thuật.
Dựa vào các câu hỏi đã soạn sẵn trong giáo án, Giáo Lý Viên gợi ra cho các em những hướng suy nghĩ, tưởng tượng, hồi nhớ, lý luận và cảm nhận. Từ đó các em có thể trả lời từng chặng một, để dần dần khai phá nội dung Giáo Lý với sự giúp đỡ của Giáo Lý Viên. Các câu hỏi cần gần gũi với thực tế đời sống, với ngôn ngữ thông dụng, có thể mang một chút dí dỏm nhưng không nên tầm thường và thô tục.
Cũng đừng nên quá cứng ngắc dựa thật sát vào những gì đã soạn, mà nên uyển chuyển tận dụng ngay những tin tức trong xã hội, những tình huống vừa xảy ra để đặt câu hỏi. Ví dụ: “Ban nãy, chắc những em đến lớp sớm khoảng 15phút, đã chứng kiến một tai nạn ngay trước cổng Nhà Thờ, vậy...” Hoặc “Hôm qua, chúng ta vừa tham dự Lễ Tro, vậy, em nào có thể cho biết...”
4. Khi tổ chức thi:
Giáo Lý Viên cũng cần biết cách soạn các câu hỏi cho các bài thi Giáo Lý. Cuối một loạt bài, hoặc cuối học kỳ, cuối năm học, hay nhất là cho các em một câu hỏi gợi ý viết một bài cảm nhận, trong đó có thể đúc kết được nhiều vấn đề hiểu biết đã được hệ thống hóa, có liên hệ đến Giáo Hội hiện tại, đến đời sống bản thân các em. Do vậy, bài làm dứt khoát không nên chấm điểm và xếp hạng, chỉ nên có những lời phê tích cực, khuyến khích.
Ví dụ: “Các em hãy kể lại một câu truyện về Lòng Mến mà em đãnghe kể ở lớp, hoặc chính em đã gặp trong đời sống. Em cho biết tại sao em lại thích truyện ấy ? Nó gợi đến bài học Giáo Lý nào em đã được học ? Cuối cùng em hãy ghi lại một câu Kinh Thánh có thể soi dẫn những ý tưởng và cảm nhận ấy.
5. Khi tổ chức Hội Thi Giáo Lý:
Đã là Hội Thi, tức là có sự nỗ lực thi đua giữa các Đội, cần được một Ban Tổ Chức nghiên cứu soạn thảo kỹ lưỡng để câu hỏi người hướng dẫn chương trình ( speaker ) đưa ra phải thật chính xác, không được dị nghĩa hàm hồ, không cố tình gài bẫy các em, không gây tranh cãi giữa các em với Ban Giám Khảo về nội dung và về số điểm phân định...
Cũng cần lưu ý rằng: các câu hỏi không nên nhắm đến những chi tiết vụn vặt, vô bổ, thậm chí là... lẩm cẩm ! Ví dụ: Đức Giê-su bị treo trên Thập Giá bao nhiêu giờ đồng hồ ? Mặt khác, lại có thể sử dụng những câu hỏi mẹo. Ví dụ: Có mấy Tin Mừng ? ( Chỉ có duy nhất Tin Mừng Đức Giê-su Ki-tô được ghi lại trong 4 sách Tin Mừng ).
Khi nêu câu hỏi, cần chú ý là giọng phải to, dõng dạc, rõ ràng, không cần tạo sự hấp dẫn bằng cách biểu diễn tốc độ nói nhanh ( như thường thấy ở các speakers chương trình Đường Lên Đỉnh Olympia trên đài truyền hình ). Nếu cần, phải chuẩn bị các pa-nô, băng giấy, hình ảnh được gắn trên bảng để minh họa cho câu hỏi.
III. PHÂN LOẠI CÁC CÂU TRẢ LỜI:
Trong các tình huống đặt câu hỏi nêu trên, luôn luôn các Giáo Lý Viên phải trực diện với các câu trả lời của các em để có đáp án và thái độ thích hợp. Có 5 loại câu trả lời như sau:
1. Câu trả lời hoàn toàn đúng:
Giáo Lý Viên xác nhận ngay là hoàn toàn đúng, khích lệ các em ngay bằng một lời khen đúng mức. Sau đó tiếp tục đào sâu thêm vấn đề bằng một câu hỏi khác khó hơn một chút, đến gần với chủ đề hơn một chút, lấy nền tảng từ câu trả lời vừa có được.
Ví dụ: “Em vừa rồi đã trả lời rất đúng. Quan là nhìn xem; Phòng làgìn giữ, lo liệu. Vậy chúng ta nói Thiên Chúa Quan Phòng có nghĩa là thế nào ? Em nào có thể cho một ví dụ ?... Điều này cho chúng ta biết gì về tấm lòng của Thiên Chúa đối với loài người ?...”
2. Câu trả lời có phần đúng, có phần sai:
Giáo Lý Viên xác nhận ngay phần đúng, chỉ rõ cho các em phần sai. Nên dùng cách nói tích cực “Các em đã trả lời chưa đúng lắm ở chỗ này...Các em thử nghĩ coi, nếu như các em vừa nói, không thể nào lại...”
Cần mạnh dạn nhận khuyết điểm về phía mình trong câu đã hỏi, nếu vì thế mà các em đã trả lời có phần chưa chính xác. Sau đó đặt lại câu hỏi một lần nữa cho rõ nghĩa. Điều này giải tỏa ức chế tâm lý nơi các em, lại làm các em nhớ bài hơn.
3. Câu trả lời hoàn toàn sai:
Giáo Lý Viên nhạy bén nhận định ngay trong đầu những lý do khiến các em trả lời sai. Kiên nhẫn đặt câu hỏi khác, theo một hướng khác, có thể gợi một vài ý phụ để các em có cơ sở tìm ra câu trả lời đúng.
Tuyệt đối không nên dùng cách nói tiêu cực, chế nhạo, quát nạt: “Học đến lớp này mà em còn trả lời tệ hại như thế sao ?”
4. Câu trả lời lạc hướng:
Giáo Lý Viên bình tĩnh lắng nghe câu trả lời trọn vẹn của các em, sau đó vui vẻ chỉ ra cho các em thấy đã đi quá xa vấn đề, lạc hướng, đốt giai đoạn. Lập lại câu hỏi, gợi một vài ý để giúp các em xác định vấn đề cần suy nghĩ để trả lời cho chính xác.
Có thể dí dỏm khôi hài một chút để bầu khí lớp được thư giãn thoải mái, các em sẽ dễ dàng tái vận dụng óc suy nghĩ và lý luận.
5. Câu trả lời vượt ngoài dự đoán:
Luôn luôn có một vài em thông minh trổi vượt trong lớp nên có thể câu trả lời sẽ rất bất ngờ, nằm ngoài dự đoán của Giáo Lý Viên, đẩy tới một khái niệm độc đáo, giúp cho tiến trình khai phá nội dung Giáo Lý đạt một bước thật xa và thật sâu. Những câu trả lời như thế thường lại đặt ra một câu hỏi ngược lại cho Giáo Lý Viên và cho cả lớp. Vì thế, Giáo Lý Viên cần bình tĩnh, vui hơn là lo.
Ví dụ: Ở một lớp Giáo Lý Khai Tâm miền nông thôn Nam bộ, sau khi Giáo Lý Viên kể truyện ở vườn Địa Đàng, đã đặt câu hỏi: “Sau khi ông A-đam và bà E-và phạm tội hái ăn trái cấm, khi Chúa gọi, họ đã làm gì ?” Một em bé 8 tuổi đã hồn nhiên trả lời: “Dạ thưa cô, họ sợ Chúa quá trời nêntrốn mất tiêu, rồi chối tội tùm lum. Hổng chừng, nếu bữa đó, Chúa thủng thẳng biểu họ xin lỗi Chúa, thì họ cũng chịu xin lỗi rồi, có dè đâu mà bị phạt cho khổ sở dữ vậy cô ?”
IV. CÁC NGUYÊN TẮC CHUNG:
Trong các trường hợp đặt câu hỏi, nhất là khi giảng bài, Giáo Lý Viên nên nhớ 5 nguyên tắc sau đây:
1. Tránh không đặt quá nhiều câu hỏi, nhưng nên hỏi dưới nhiềudạng khác nhau để có sự phong phú.
2. Tránh hỏi những câu chỉ cần trả lời có hoặc không, nhưng nêndùng câu hỏi trực tiếp gợi đến tâm tư các em.
3. Tránh hối thúc, làm gián đoạn câu trả lời, nhưng nên nghe chotrọn vẹn câu trả lời.
4. Tránh hỏi những câu chỉ cần trả lời vuốt đuôi, nhưng nên đặt câu hỏichung cho cả lớp, rồi mời gọi một em nào đó giơ tay tự nguyện trả lời. Khi cần thiết lắm mới chỉ định đích danh.
5. Trong hội thoại, có thể sẽ có nhiều câu trả lời khác biệt nhau, thậm chí đối nghịch nhau. Cần nắm bắt sự nhạy cảm hoặc dị ứng của một số em, để tìm được ý chung của cả nhóm trước vấn đề vừa nêu, rồi từ đó, cũng lại qua hội thoại mà dần dần phân tích cho các em khám phá ra chân lý.
Xin đơn cử một số câu hỏi có thể đặt cho các em khi trình bày nội dung “Chúa Giê-su hiến dâng mạng sống mình cho chúng ta”:
· Thường thì người ta có sợ chết không ?
· Nhưng cũng có những trường hợp người ta dám liều chết chứ, phải không các em ?
· Em nào biết một trường hợp có người đã dám liều chết không ? Có ai biết câu chuyện Lê Lai liều mình cứu vua Lê Lợi không ? Hay có em nào đã được đọc truyện “Anh phải sống” của nhà văn Khái Hưng chưa ?
· Vậy, khi nào thì người ta dám liều chết ?
· Chúa Giê-su đã nói: “Không có tình yêu nào lớn hơn tình yêu củangười dám hiến dâng mạng sống cho bạn hữu”. Vậy Chúa Giê-su đã làm gì trên Thập Giá ?
· Tại sao Chúa Giê-su lại chịu chết để hiến thân cho chúng ta ?
· Nếu chúng ta được Chúa Giê-su kể như là bạn hữu của Người, thì Người hiến thân để làm gì cho chúng ta ?
V. KẾT LUẬN:
Đặt câu hỏi là một phương cách để giảng dạy. Biết cách đặt câu hỏilà dễ đạt hiệu quả giảng dạy. Do vậy, đây là cả một nghệ thuật, không thể trong một vài buổi dạy, thậm chí trong một niên khóa Giáo Lý mà chúng ta đã có thể tích lũy được đầy đủ kinh nghiệm để luôn luôn thành công. Cần khiêm tốn nhận ra những điểm còn yếu trong việc giảng dạy của mình, cầu nguyện xin Chúa Thánh Thần soi sáng trước khi đứng lớp, có dịp thuận tiện là xin dự lớp của các Giáo Lý Viên già dặn lâu năm để học hỏi kinh nghiệm.
Bài 9 Bầu Khí Một Lớp Giáo Lý
Dạy Giáo Lý là hướng dẫn các em đi từ đời thường, chuyển dần sang đời sống hiệp thông với Chúa, rồi từ đó lại quay về với đời thường sau khi các em đã gặp Chúa. Cho nên, bầu khí lớp Giáo Lý có nét giống như Nhà Thờ ( nếu là trong phòng ), có khung cảnh giống như nơi ông Mô-sê, ông Gio-an Tẩy Giả, và chính Chúa Giê-su đã gặp gỡ Thiên Chúa trong sa mạc ( nếu ở ngoài trời ), nhờ đó mới có thể nâng tâm hồn người học lên tới sự thánh thiêng.
BẦU KHÍ MỘT LỚP GIÁO LÝ
I. DẪN NHẬP:
Để giúp các trẻ em có hứng thú khi đến với lớp, và hơn nữa có thể lãnh hội sâu xa vững chắc nội dung bài Giáo Lý, từ đó trẻ lại còn có thể diễn tả được niềm tin của mình ít là ngay tại lớp, các Giáo Lý Viên cần phải biết tạo bầu khí cho lớp Giáo Lý, phải biết cách trình bày nội dung Giáo Lý, và riêng với trẻ em, còn phải biết giúp sinh hoạt một cách sống động vui tươi. Muốn vậy, các Giáo Lý Viên nên chú ý đến các yếu tố vật chất và các yếu tố tinh thần được trân trọng đề nghị sau đây:
II. CÁC YẾU TỐ VẬT CHẤT:
1. Khung cảnh:
Trong thực tế tại các vùng ngoại thành và nông thôn nghèo, khó mà có Trong thực tế tại các vùng ngoại thành và nông thôn nghèo, khó mà có được những phòng học Giáo Lý lý tưởng như tại một số không lớn lắm các Giáo Xứ tại các đô thị và thành phố. Do vậy ở đây xin mở rộng khái niệm phòng học Giáo Lý thành khung cảnh Giáo Lý.
Dù thế, ở bất cứ khung cảnh nào, khi mở một lớp Giáo Lý, chúng ta cũng cần ý thức rằng lớp Giáo Lý chính là nơi Thiên Chúa gặp gỡ con người, nên phải có tính cách thánh thiêng. Đây cũng không phải là một lớp học Phổ Thông, vì Giáo Lý không chỉ là học, cũng không phải là Nhà Thờ, vì Huấn Giáo khác với Phụng Vụ. Nơi học Giáo Lý có thể được coi như một khung cảnh nằm giữa thế giới bên ngoài và cung thánh Nhà Thờ.
2. Bầu khí:
Dạy Giáo Lý là hướng dẫn các em đi từ đời thường, chuyển dần sang đời sống hiệp thông với Chúa, rồi từ đó lại quay về với đời thường. Quay về nhưng đã khác trước, bởi các em đã gặp Chúa, đã nhận được từ Chúa một vốn liếng Tin Mừng để sống khác hơn, tốt hơn, là con cái của Chúa sâu đậm mật thiết hơn trước.
Cho nên, bầu khí lớp Giáo Lý có nét giống như Nhà Thờ ( nếu là trong phòng ), có khung cảnh giống như nơi ông Mô-sê, ông Gio-an Tẩy Giả, và chính Chúa Giê-su đã gặp gỡ Thiên Chúa trong sa mạc ( nếu ở ngoài trời ), nhờ đó mới có thể nâng tâm hồn người học lên tới sự thánh thiêng.
III. CÁC YẾU TỐ TINH THẦN:
1. Tâm lý:
Trong mối tương quan xưng hô và ứng xử giữa Giáo Lý Viên và các em cũng đặt ra những vấn đề tâm lý đặc biệt, khác hẳn ở các lớp học Phổ Thông. Chúng ta sẽ không gọi các em là học trò. Bởi thật ra bản thân Giáo Lý Viên không phải là người dạy chính thức, mà là chính Đức Giê-su và Thần Khí của Người đang tác động và hướng dẫn.
Do vậy, Giáo Lý Viên nên nói với trẻ em, tùy độ tuổi hai bên mà gọi là "các em", "chúng con", "các bạn" cho thân tình gần gũi.
Trong tâm lý trẻ em, có một quy luật là luật Chuyển Hóa, nghĩa là trong quan hệ của các em với Chúa, các em sẽ dùng chính những quan hệ đã có với Giáo Lý Viên. Các em nói với Giáo Lý Viên thế nào thì cũng thưa với Chúa như vậy. Do đó, thái độ của các em với chúng ta sẽ ảnh hưởng nhiều trên thái độ với Chúa: cách yêu mến, tin tưởng, thân mật, vâng lời...
Chúng ta sẽ là một phần "hình ảnh" của Chúa cho các em. Các em sẽ thấy Chúa, gặp Chúa nơi chúng ta.
Và như thế, chúng ta phải hết sức chú ý tu dưỡng và tự huấn luyện tư cách của mình. Chúng ta sẽ tôn trọng các em, trân trọng những lời các em nói, không bao giờ quát tháo, nhiếc móc, trừng phạt, xúc phạm đến phẩm giá các em.
Mở rộng hơn, vì đã không phải là một lớp học Phổ Thông, nên cũng không cần thiết cho điểm, xếp hạng các em trong lớp. Trong giờ Giáo Lý, thật sự là Giáo Lý Viên sẽ cùng các em lắng nghe Lời Đức Giê-su là Người Anh Cả (Trưởng Tử ), lắng nghe tiếng Thiên Chúa là Cha, rồi tất cả cùng thưa với Người. Các em sẽ nhận ra mình được Chúa yêu và được Giáo Lý Viên là người thay mặt Chúa quý mến mình.
Một quy luật tâm lý khác là luật Chứng Tá. Huấn Giáo dựa trên chứng tá. Giáo Lý Viên chia sẻ chính kinh nghiệm của mình cho lớp. Chúng ta không cần nói nhiều về Đạo, nhưng cần sống Đạo nhiều hơn và chân thật hơn trước mặt trẻ. Khi chứng tá của Giáo Lý Viên có phẩm chất cao, thì các em sẽ được giáo dục sâu xa hơn.
Nếu thế, có người sẽ thắc mắc: "Thế, chẳng lẽ làm Giáo Lý Viên, tôiphải là Thánh hay sao ?"
Xin thưa, đúng là như vậy, trong thông điệp Sứ Vụ Đấng Cứu Chuộc (Redemptoris Missio ), ở chương 8, Đức Giáo Hoàng Gio-an Phao-lô đệ nhị đã vạch ra Linh Đạo của người truyền giáo ( mà Giáo Lý Viên đúng là người truyền giáo ) như sau:
· Để cho Chúa Thánh Thần hướng dẫn,
· Theo gương Đức Giê-su Ki-tô, Đấng được sai đến,
· Yêu mến Giáo Hội và các linh hồn như Chúa Giê-su yêu mến,
· Và, phải là THÁNH !
Giáo Lý lấy từ Nguồn Sống là Thiên Chúa, Giáo Lý lấy từ Nguồn Sống là Thiên Chúa, được truyền đạt đến các em qua chính cách dạy và cách sống của Giáo Lý Viên.
Như vậy, các em vừa được biết Giáo Lý, lại vừa thấy cung cách sống nội dung Giáo Lý ấy một cách sinh động cụ thể nơi Giáo Lý Viên, chắc chắn các em sẽ được khích lệ đi theo hướng sống Tin Mừng ấy.
2. Thinh lặng:
Trẻ không thể gặp Thiên Chúa trong bầu khí ồn ào hỗn độn. Nhiều người cứ lầm tưởng lớp học Giáo Lý cho trẻ em lúc nào cũng phải giống một câu lạc bộ với đủ thứ sinh hoạt tưng bừng náo nhiệt. Ngược lại cũng đừng áp đặt một kiểu thinh lặng bề ngoài, vì một thinh lặng thụ động thì không dẫn đến Thiên Chúa.
Chính trong bầu khí thinh lặng nội tâm, những lời trò chuyện hội thoại giữa Giáo Lý Viên và các em, giữa các em với nhau lại là điều kiện giúp các em đến với Thiên Chúa, Đấng các em khao khát kiếm tìm xuyên qua nội dung bài Giáo Lý.
Vì thế, Giáo Lý Viên cần khuyến khích trẻ khám phá và yêu quý sự thinh lặng. Thinh lặng là một đức tính tôn giáo. Biết thinh lặng là biết "ở trước mặt Chúa", là biết sẵn sàng lắng nghe tiếng Chúa nói.
3. Vui tươi:
Trong giờ Giáo Lý, Giáo Lý Viên phải tạo được bầu khí vui tươi cởi mở, không biến các em thành những nhà khổ tu, hay những binh sĩ giữ kỷ luật khô khăn một cách răm rắp. Các em có thể hỏi nhau, giải thích cho nhau, khi cần có thể đi lại, hỏi mượn nhau dụng cụ học tập. Nhưng mọi sự phải được diễn ra trong cái trật tự của thinh lặng, dễ thương và hồn nhiên. Ở đâu có Chúa, ở đấy có tình yêu và niềm vui.
Giáo Lý Viên phải luôn giúp các em ý thức mình đang sống dưới cái nhìn trìu mến của Chúa, đến nỗi trước giờ học thì các em thấy khao khát, cuối giờ học thì các em vẫn còn muốn tiếp tục.
Trong lớp Giáo Lý, không thể có chuyện học để được nhiều điểm, để được đứng nhất khi so kè kèn cựa với các bạn, hoặc thậm chí cũng không chỉ nhắm đến việc thu thập kiến thức càng nhiều càng tốt. Ở đây, các em cùng nhau gặp gỡ Chúa và đi theo Người.
Ở một chiều kích nhân cách Ky-tô giáo, các em còn được luyện tập để tôn trọng yêu quý lẫn nhau. Nếu có hai em lỡ đánh nhau, thay vì chỉ chú ý phân giải ai đúng ai sai, bạn hãy hỏi các em: "Những người con của Chúa có đánh nhau không ? Tay các con, Chúa ban cho là để làm việc tốt, làm những cử chỉ đẹp cho nhau cơ mà !"...
4. Tự do:
Trẻ cần cảm thấy tự do đến với lớp Giáo Lý, tự do ở lại và tự do lắng nghe Giáo Lý Viên trình bày nội dung Giáo Lý. Không nên biến việc học Giáo Lý thành một công việc khổ sai, bị cha mẹ bó buộc, bị cha sở và các ông bà quản giáo khống chế. Đến với Chúa rõ ràng là một lời mời gọi, khuyến khích tự nguyện. Hãy thành thật nói với trẻ: "Các con có muốn gặp gỡ Chúa, thì các con hãy đến !".
Đức Tin là một hành vi tự do. Vì thế, trong giờ học, hãy để trẻ được tự do nói với Chúa, nói về Chúa trong sự hướng dẫn ân cần và nhẫn nại của Giáo Lý Viên. Không thể đào tạo một tín hữu chân chính bằng cách dọa nạt, trừng phạt hay ra lệnh.
Dứt khoát không nên lấy cớ tránh tác hại lây lan, ảnh hưởng đến việc học của các em bình thường để chủ trương tách hẳn các em cá biệt ra, lập một lớp riêng để có chương trình uốn nắn riêng theo kiểu quen làm ở các trường Phổ Thông. Như vậy là đã phản giáo dục hoàn toàn khi phân biệt đối xử, vô tình "dán nhãn" xếp loại các em ngỗ nghịch, cứng đầu, khó dạy.
Sư Phạm Giáo Lý thì khác hẳn, Đức Giê-su bảo: "Tôi không đến để kêu gọi người công chính, mà để kêu gọi người tội lỗi !" ( Mt 9, 13 b ). Hơn nữa ở đây, các em chưa phải là hạng người... tội lỗi. Cho dẫu các em đã phạm pháp trầm trọng, thì như Thánh Đông Bốt-xcô dặn dò các nhà giáo dục: vẫn còn ít nhất là 5 % lương tri hướng thiện.
5. Trung thực:
Có thể nói ở nhà trường Phổ Thông, trẻ quen nói dối ! Trẻ nhận ra cứ nói đúng ý thầy cô là được điểm cao, là được thầy cô ưu đãi. Làm bài thi, thì phải khéo léo khôn ngoan để "quay cóp" hoặc "trúng tủ" mới mong ngoi lên để trúng tuyển, hạ "đo ván" các bạn học. Điểm số, bằng khen và các danh hiệu phấn đấu đạt được thường là dựa trên sự bon chen thủ lợi, thiếu vắng hẳn sựthật thà trong sáng.
Trong Giáo Lý, dứt khoát chúng ta không được để óc thực dụng này tiêm nhiễm. Giữa cuộc hội thoại, trẻ được thẳng thắn nêu thắc mắc, nói lên suy nghĩ và cảm nhận của mình.
Khi làm bài, trẻ được mời gọi viết lại điều đã hiểu và đã yêu mến một cách chân thành, chứ không phải chép nguyên xi toát yếu để làm hài lòng Giáo Lý Viên.
Khi trẻ trả lời, bạn đừng khen hay chê. Nếu được khen "đúng", lần sau trẻ lại tìm cách trả lời để được khen, dù đó không phải là điều em đã nghĩ và đã hiểu. Còn nếu chê "sai", trẻ sẽ không bao giờ nói nữa.
Câu vè: "Thấy tốt thì làm, mà làm thì làm cho tốt, đừng cốt được khen, đừng quen vì khen mới làm" thật đáng cho các Giáo Lý Viên chú tâm mời gọi các em sống như một châm ngôn.
IV. KẾT LUẬN:
Trong mọi trường hợp và trong mọi mặt, các bạn Giáo Lý Viên hãy luôn xác tín, hãy tin vào trẻ, hãy tin vào Chúa Thánh Thần, và hãy tin vào chính bạn.
Để đúc kết, xin mượn lời Thánh Phao-lô: "Anh em là những người được Thiên Chúa tuyển chọn, hiến thánh và yêu thương. Vì thế, anh em hãy có lòng thương cảm, nhân hậu, khiêm nhu, hiền hòa và nhẫn nại. Hãy chịu đựng và tha thứ cho nhau. Trên hết mọi đức tính, anh em phải có lòng mến, đó là mối dây liên kết tuyệt hảo !" ( Cl 3, 13 – 14 )
Bài 10 Cầu Nguyện Trong Giáo Lý
Chính Giáo Lý Viên là người trước hết khao khát gặp gỡ Chúa, xin Chúa soi dẫn để mình biết trình bày sứ điệp của Chúa đến cho các em. Kế đó, Giáo Lý Viên truyền lan nỗi khao khát được gặp Chúa sang cho tất cả các em, để về phía các em, các em cũng khao khát xin Chúa mở trí mở lòng để đón nhận nội dung Giáo Lý mà các em sắp học, đang học và vừa học xong. Cho nên trong Giáo Lý, Cầu Nguyện là điều quan trọng và cần thiết nhất. Nhờ cầu nguyện mà Cháu Thánh Thần tác động tâm hồn các học sinh để các em dễ dàng đón nhận giáo huấn của Chúa. Nhờ cầu nguyện mà Giáo Lý viên ý thức được rằng mình chỉ là công cụ trong tay Chúa và phải kết hợp với Chúa trong mọi việc mình làm.
CẦU NGUYỆN TRONG GIÁO LÝ
I. MỤC ĐÍCH:
Như đã trình bày từ các bài trước, mục đích cuối cùng của việc dạy Giáo Lý là giúp các em gặp gỡ và kết hợp với Chúa. Do đó, cầu nguyện có một vai trò hết sức quan trọng trong một buổi Giáo Lý. Có thể nói, cả buổiGiáo Lý phải là một cuộc gặp gỡ Chúa. Chính những phần cầu nguyện ở đầu, ở giữa và ở cuối buổi Giáo Lý giúp các em đi vào cuộc hạnh ngộ tuyệt vời này. Tuy nhiên, mỗi phần cầu nguyện đều có ý hướng và nội dung khác nhau, thích ứng với trình tự của một buổi học Giáo Lý.
II. NỘI DUNG:
Trước khi đi vào ý hướng và nội dung từng phần, thiết tưởng cũng nên nhắc lại những điều kiện thiết yếu cho việc cầu nguyện. Đó là:
1. Khát vọng gặp Chúa:
Chính Giáo Lý Viên là người trước hết khao khát gặp gỡ Chúa, xin Chúa soi dẫn để mình biết trình bày sứ điệp của Chúa đến cho các em. Kế đó, Giáo Lý Viên truyền lan nỗi khao khát được gặp Chúa sang cho tất cả các em, để về phía các em, các em cũng khao khát xin Chúa mở trí mở lòng để đón nhận nội dung Giáo Lý mà các em sắp học, đang học và vừa học xong.
Điều này thể hiện cả ở việc làm dấu Thánh Giá, ở tư thế lúc cầu nguyện. Hãy thường xuyên nhắc cho các em hiểu ý nghĩa của việc làm dấu, của cử chỉ cúi mình bái lạy. Không nên làm dấu quều quào như... đuổi ruồi, chưa làm dấu kết thúc đã vội làm ngay, nói ngay sang chuyện khác. Giáo Lý Viên phải giúp các em cầu nguyện với cả con người, nghĩa là với tất cả trí nhớ, trí tưởng tượng, tâm hồn và thể xác. Nên dùng những lời và những cử chỉ đơn sơ mộc mạc chân thành.
2. Thời gian gặp Chúa:
Những giây phút cầu nguyện ngay trong buổi học Giáo Lý phải là khoảng thời gian dành trọn cho Chúa, Những giây phút cầu nguyện ngay trong buổi học Giáo Lý phải là khoảng thời gian dành trọn cho Chúa, được Giáo Lý Viên chuẩn bị chu đáo, diễn ra một cách trang trọng, chứ không làm cho có, làm theo thói quen. Cầu nguyện đừng quá ngắn ngủn cộc lốc, gây cảm tưởng là sợ phí giờ. Cũng đừng quá lê thê, tạo ra tâm lý ngán ngẩm hoặc ngột ngạt. Điều này sẽ âm thầm huấn luyện rất hiệu quả cho các em biết cần phải thường xuyên cầu nguyện với Chúa không chỉ trong lớp mà vào mọi nơi mọi lúc trong ngày sống của các em, đặc biệt là trước khi đi ngủ và vừa khi thức dậy, khi vừa lãnh nhận một Bí Tích và trước khi ăn cơm.
Cũng cần nhớ rằng: cầu nguyện không phải là đọc kinh liên tục kéo dài, hết kinh này đến kinh khác một cách máy móc. Mỗi kinh nếu được sử dụng đều là những lời cầu nguyện đã được Giáo Hội cô đọng sâu xa ( Kinh Lạy Cha, Kinh Tin Kính, Kinh Kính Mừng, Kinh Tin-Cậy-Mến, Kinh cầu Chúa Thánh Thần, Kinh Cúi Xin Chúa sáng soi... )
3. Lắng nghe tiếng Chúa:
Tâm lý chung của đám đông là sợ sự thinh lặng. Hễ cứ thấy im lặng hơi lâu một chút là sốt ruột, thấy cần phải hát, phải làm một cái gì đó ngay.
Đã muốn lắng nghe được tiếng Chúa thì thầm trong tâm hồn hay được cất lên khi công bố Lời Chúa, rõ ràng là cần phải biết thinh lặng. Trong giây phút cầu nguyện, Giáo Lý Viên phải dành những khoảnh khắc thinh lặng hoàn toàn, không nên nói liên tục đến mức lải nhải dông dài, cầu xin kể lể đủ thứ chuyện mà không có trọng tâm ý chính.
Cần nhớ là một lời cầu nguyện thường có ý cảm tạ, ngợi khen, xin lỗi hoặc xin ơn tùy nội dung bài Giáo Lý gợi ra.
Cũng nên tập cho các em khi dâng lời nguyện tự phát thì cần nói chậm, to, dõng dạc, rõ ý để cộng đoàn mới có thể hiệp thông với ý nguyện được. Khi kết thúc một lời nguyện, nên thinh lặng một chút rồi thêm câu: "Xin Chúa nhậm lời chúng con..."
Sau những lời nguyện tự phát của các em, Giáo Lý Viên nên đợi tất cả lắng lại một lúc rồi mới dâng lời tổng nguyện kết thúc. Sau đó có thể hát một bài thánh ca phù hợp với nội dung vừa cầu nguyện.
III. CÁC PHẦN CẦU NGUYỆN:
1. Cầu nguyện đầu giờ:
Phút cầu nguyện đầu giờ có mục đích giúp các em đi vào cuộc gặp gỡ với Chúa trong buổi Giáo Lý, bằng cách đặt các em trước sự hiện diện của Chúa. "Ở đâu có hai ba người họp lại nhân danh Thầy, thì có Thầy ở đấy, giữa họ" ( Mt 18, 20 ).
Hãy giúp các em nhớ lại Lời Chúa mời gọi: "Cứ để trẻ em đến với Thầy..." ( Mc 10, 14 ). Hãy để các em nhận ra một buổi học Giáo Lý chính là thời gian đến với Chúa để học cùng Chúa: "Hãy học với Thầy, vì Thầy có lòng hiền hậu và khiêm nhường..." ( Mt 11, 29)
2. Cầu nguyện giữa giờ:
Phút cầu nguyện giữa giờ chính là đỉnh cao của buổi học Giáo Lý, vì sau khi nghe công bố và giải thích Lời Chúa, sau khi đã tiếp nhận lời mời gọi của Chúa với cả tâm tình, các em hẳn có nhiều điều muốn nói với Chúa, muốn đi vào cuộc đối thoại trang nghiêm mà thân tình với Chúa.
Như thế, cuộc gặp gỡ giữa các em với Chúa đã được chuẩn bị qua việc công bố và giải thích Lời Chúa, và sẽ được tiếp nối trong phần sinh hoạt tiếp theo sau đó. Nội dung của phút cầu nguyện này là ý chính và tâm tình của bài Giáo Lý.
3. Cầu nguyện cuối giờ:
Phút cầu nguyện cuối giờ sẽ giúp các em trình bày với Chúa quyết tâm sống những gì đã học. Nếu như phút cầu nguyện đầu giờ giúp các em từ cuộc sống bước vào cuộc gặp gỡ với Chúa, thì phút cầu nguyện cuối giờ hướng các em đến một cuộc gặp gỡ khác với Chúa ngay trong đời thường. Nhờ đó, toàn bộ cuộc sống các em sẽ là lời cầu nguyện liên lỉ.
IV. KẾT LUẬN:
Cầu nguyện trong Giáo Lý giúp các em nội tâm hóa những giáo huấn của Lời Chúa, chuyển sứ điệp thành hành động cụ thể. Như thế, cầu nguyện gắn Giáo Lý với Phụng Vụ và cuộc sống.
Hãy cẩn thận, đừng để rơi vào một cung cách cầu nguyện mà Đức Giê-su đã nhắc nhở: "Không phải bất cứ ai thưa với Thầy: "Lạy Chúa, Lạy Chúa !" là được vào Nước Trời cả đâu ! Nhưng chỉ những ai thi hành ý muốn của Cha Thầy là Đấng ngự trên Trời, mới được vào mà thôi..." ( Mt 7, 21 )
Bài 11 Phương Pháp Cầu Nguyện Bốn Bước Dành Cho Giáo Lý Viên
Có thể nói: mỗi buổi dạy Giáo Lý là một buổi cầu nguyện với Lời Chúa. Để giúp các em học sinh Giáo Lý đón nhận được chân lý Lời Chúa và đáp trả lại bằng lời cầu nguyện hồn nhiên đơn sơ, chính bản thân Giáo Lý Viên cũng phải là những người chuyên chăm cầu nguyện, biết cách hướng dẫn cho các em cầu nguyện và cùng với các em cầu nguyện trong một bầu khí chân thành trang trọng. Chúng tôi xin giới thiệu một phương pháp cầu nguyện hết sức đơn giản nhưng lại rất dễ đạt hiệu quả chiều sâu tâm linh. Đó là Phương Pháp Cầu Nguyện 4 Bước của Dòng Chúa Cứu Thế.
PHƯƠNG PHÁP CẦU NGUYỆN 4 BƯỚC DÀNH CHO GIÁO LÝ VIÊN
Có thể nói: mỗi buổi dạy Giáo Lý là một buổi cầu nguyện với Lời Chúa. Để giúp các em học sinh Giáo Lý đón nhận được chân lý Lời Chúa và đáp trả lại bằng lời cầu nguyện hồn nhiên đơn sơ, chính bản thân Giáo Lý Viên cũng phải là những người chuyên chăm cầu nguyện, biết cách hướng dẫn cho các em cầu nguyện và cùng với các em cầu nguyện trong một bầu khí chân thành trang trọng.
Nên chăng, ngoài những buổi họp nhau soạn Giáo Án Giáo Lý, những buổi đến lớp dạy Giáo Lý, những buổi sinh hoạt gây tình đoàn kết thân ái và trao đổi kinh nghiệm giữa các Giáo Lý Viên với nhau, Ban Giáo Lý của Giáo Xứ cũng cần phải tổ chức cho các Giáo Lý Viên họp nhau cùng cầu nguyện ít là hàng tuần.
Ở đây, chúng tôi xin giới thiệu một phương pháp cầu nguyện hết sức đơn giản nhưng lại rất dễ đạt hiệu quả chiều sâu tâm linh. Đó là PhươngPháp Cầu Nguyện 4 Bước của Dòng Chúa Cứu Thế, mà chúng tôi đã có dịp thử nghiệm và phổ biến tại Đại Chủng Viện Hà-nội và một số Giáo Xứ ở miền Nam lẫn miền Bắc trong Năm Thánh 2000.
I. DẪN NHẬP:
Cầu nguyện trước tiên là hiện diện trước Chúa và Cầu nguyện trước tiên là hiện diện trước Chúa và để Chúa ở với mình. Cầu nguyện là đối thoại với Chúa bằng môi miệng, trí óc, linh hồn, và bằng cả chân, cả tay, cả thân mình nữa. Đặc trưng của đối thoại là Nói và Nghe. Nếu chỉ nói không, thì mới là thuyết trình hay giảng day, nhưng chúng ta không có gì để dạy Chúa cả. Còn nếu chỉ nghe không, mà không nói lại bằng lời hay hành động, thì thật ra chưa nghe.
Như đôi trai gái lúc đầu mới làm quen, ai cũng muốn nói để chứng tỏ, để cho người kia hiểu về mình – mình là người tốt. Nhưng đến lúc đã thân nhau hơn, người ta bắt đầu có nhu cầu nghe nhau, để hiểu người bạn của mình, để thấu cảm với bạn mình. Còn khi đã yêu nhau mãnh liệt thì việc nói hay nghe không còn quan trọng bằng sự hiện diện, có mặt với nhau càng nhiều càng tốt.
Đó là khởi đầu của dấu hiệu muốn trở nên và có khả năng trở nên "một thịt với nhau". Cầu nguyện cũng là một cuộc tâm giao của hai người yêu nhau, nên cũng có tiến trình đi khá giống: nói – nghe – hiện diện.
II. TIẾN TRÌNH:
Phương Pháp Cầu Nguyện 4 Bước sẽ giúp bạn gặp gỡ Thiên Chúa, nhất là Chúa Giê-su như một người bạn, một người tình. Nếu bạn có lòng khát khao điều này, xin hãy dừng lại đôi phút mời Chúa Giê-su đến vớibạn ngay lúc này.
"Lạy Chúa Giê-su, con mời Chúa đến với con trong giờ này và ngay bây giờ ! Xin Chúa chạm vào mắt con để con thấy Chúa trên các giòng chữ này. Xin Chúa chạm đến tay con, chạm đến tim con, để con như được ôm lấy Chúa. Xin Chúa chạm vào toàn thân con để toàn thân con có Chúa và xin cho con ca ngợi Chúa".
Bạn hãy hát cho Chúa nghe một bài hay chỉ một đoạn của một bài ca chúc tụng ngợi khen Thiên Chúa mà bạn thuộc.
Như vậy, từ giờ phút này, chúng tôi nhân Danh Chúa Giê-su Ki-tô và quyền năng Phục Sinh của Người là Chúa Thánh Thần chúc lành cho bạn. Xin Máu Thánh cứu độ của Người xua đuổi mọi âm mưu ma quỷ là các trạng thái lo lắng, hoài nghi, bực bội, căng thẳng, nóng bức hay ớn lạnh và nhất là mặc cảm tội lỗi đang hiện diện trong tâm trí, trong thân xác của bạn và trong căn phòng này ra khỏi bạn và nơi bạn đang có mặt.
Bạn hãy công bố: "Chỉ có Chúa và những gì thuộc về Ngài mới được hiện diện trong con người con và trong căn phòng này !
"Tên của 4 Bước giúp bạn thiết lập tương quan với Chúa gồm có: MIỆNG ĐỌC - TÂM SUY - KHẨN NGUYỆN - DẤN THÂN.
Bước 1:MIỆNG ĐỌC
Bạn sẽ đọc cái gì ? Xin bạn vui lòng luôn luôn có bên mình quyển Kinh Thánh Tân Ước nhỏ, để bất cứ lúc nào bạn muốn gặp gỡ Chúa Giê-su theo cách này, bạn sẽ không bị cản trở. Bạn hãy mở Kinh Thánh ra, chọn một đoạn ( có thể chỉ có một câu hoặc nhiều hơn cũng được ). Lưu ý, bạn có thể chọn các đoạn Kinh Thánh giúp cầu nguyện theo những cách sau:
Mở sách và chọn ngẫu nhiên: bất kỳ đoạn nào mở ra và gây chú ý cho mắt bạn trước nhất.
Mở sách và chọn theo các bản chỉ dẫn: hiện nay có rất nhiềubản chỉ dẫn ý cho mắt bạn trước nhất. bản chỉ dẫn đọc Kinh thánh theo hoàn cảnh. Nếu bạn đang hân hoan thì chọn đoạn nào và nếu đang cô đơn thì chọn đoạn nào.
Mở sách và chọn theo Lịch Phụng Vụ: trên Lịch Công giáo cácđịa phận đều có ghi ngày nào cần đọc đoạn nào.
Trước khi vào bước một, bạn nên mơi Chúa Giê-su đến với mình, tương tự như đã đề nghị ở phần trên. Kế đó bạn bắt đầu đọc sau một, hai phút thinh lặng. Cách đọc: Đọc bằng miệng, sao cho tai nghe được tiếng mình đọc. Nếu đọc một mình bạn, bạn lập lại một lần nữa như thể đang nuốt lấy từng chữ, từng lời Thánh Kinh.
Nếu đọc trong một Nhóm nhỏ ( 8 người trở xuống ), bạn nhờ một người thay mặt cộng đoàn công bố lại bản văn Lời Chúa một cách chậm rãi, trong khi đó những người kia nghe như thể đang nuốt lấy từng chữ, từng lời Thánh Kinh. Nếu Nhóm đông hơn 8 người, có thể nhờ 2 người lập lại.
Sau khi đọc xong, bạn thinh lặng khoảng một phút, rồi đọc lên một chữ, hay những chữ mà bạn còn nhớ và đã được đánh động. Bạn lập lại chậm rãi ba lần. Ví dụ: "Tôi biết chiên của tôi - Tôi biết chiên của tôi - Tôi biết chiên của tôi" ( x Ga 10, 14 ).
Sau khi xướng lên lời Thánh kinh này, bạn hãy cảm tạ Chúa đã đến với bạn, đang chạm đến bạn và đã ban cho bạn một Lời Sống.
Khi có nhiều người, thì người này xướng xong, mọi người lắng lại vài giây rồi người khác tiếp tục xướng lên. Lưu ý, trước khi xướng bản văn Thánh Kinh, bạn nên đọc xuất xứ, để mọi người dễ hiệp thông, ví dụ: "Câu 1
Bài này trình bày những gì một Giáo Lý viên phải làm trước giờ học, trong giờ học và sau giờ học. Ngoài việc soạn bài, các Giáo Lý viên phải đến lớp ít ra là 15 phút trước giờ học để chẩun bị đón tiếp học sinh. Sau giờ học, Giáo Lý viên cũng nên tiếp xúc thường xuyên với các phụ huynh.
DIỄN TIẾN MỘT BUỔI HỌC GIÁO LÝ
Một buổi học Giáo Lý cần thiết được phân định thành 3 giai đoạn như sau:
I. TRƯỚC BUỔI HỌC:
· Giáo Lý Viên cần chuẩn bị phòng học cho sạch sẽ, ngăn nắp. Có thể tùy theo nhu cầu của buổi học mà sắp xếp các dãy bàn ghế theo hình chữ U hay hình chữ nhật, thậm chí có thể dẹp hết bàn ghế vào sát vách để trải chiếu ngồi vòng tròn dưới nền nhà.
· Không hẳn buổi học nào cũng là ngồi trong phòng, nhưng có thể tùy theo nội dung và yêu cầu sư phạm, mạnh dạn đổi địa điểm học ra sân Nhà Thờ, dưới chân tượng đài Đức Mẹ, trong lòng Nhà Thờ hoặc ngay trên Cung Thánh...
· Bản thân Giáo Lý Viên luôn luôn phải đến lớp trước hết, thường là sớm 15 phút để chủ động đón tiếp các em. Hành trang luôn sắp sẵn: sổ giáo án, sách Kinh Thánh, các tài liệu giảng dạy kèm theo như truyện kể, bài hát, trò chơi, hình ảnh minh họa...
II. TRONG BUỔI HỌC:
Các bước diễn tiến dưới đây chỉ mang tính tương đối, có thể uyển chuyển thay đổi thứ tự hoặc thêm bớt, miễn là đạt được mục đích nhắm tới của nội dung bài Giáo Lý .
· Mở đầu là đón tiếp từng em. Kế đó, khi đã đông đủ thì ổn định lớp, thường là bằng cách để tạo bầu khí sôi nổi hứng thú. Sau đó, mời các em đứng lên bắt lên một bài hát sinh hoạt quen thuộc, sửa sang y phục tề chỉnh, lắng lòng lại để chuẩn bị cầu nguyện.
· Cầu nguyện đầu buổi học, có thể chính Giáo Lý Viên dâng mộtlời nguyện ngắn với Chúa Thánh Thần, cũng có thể đọc đoạn Lời Chúa ý lực của bài học lần trước, hoặc của bài sắp dạy, hát chung một bài Thánh Ca ( chọn được bài hát của thiếu nhi, dùng cho cả năm học thì càng tốt).
· Ôn bài Giáo Lý đã học lần trước. Tránh dùng hình thức sáomòn lâu nay như: khảo bài – trả bài, ghi điểm vào sổ, trách mắng, ra các hình phạt phản giáo dục... Nên dùng hình thức hội thoại, gợi ý để các em trả lời theo trí hiểu hơn là theo trí nhớ.
· Dẫn nhập vào bài mới bằng một kinh nghiệm sống hoặc một câutruyện kể ( xin sử dụng Tuyển Tập Nối Lửa Cho Đời số 2, 4, 6). Cũng có thể móc nối với bài đã học lần trước, đặt một vài câu hỏi gợi ý cho các em để hướng dẫn từng bước đến chủ đề của bài sắp dạy.
· Viết đoạn Lời Chúa ý lực trên bảng, hoặc cũng có thể viết sẵn trên một băng giấy lớn rồi lúc này gắn lên bảng). Mời các em đứng lên nghe Giáo Lý Viên công bố hoặc cả lớp cùng đọc đoạn Lời Chúa một cách trân trọng. Có thể dùng phương pháp đọc Lời Chúa theo 3 thì ( 3 temps): tất cả đọc chung ( đọc bằng miệng); thinh lặng trong ít phút để nhìn lên bảng đọc thầm ( đọc bằng mắt); cuối cùng Giáo Lý Viên sẽ đọc lại với tốc độ chậm, to và rõ chữ ( đọc bằng tai).
· Chuyển sang phần diễn giải bài Giáo Lý mới, mời các em ngồi xuống, nên dùng hình thức hội thoại để gợi ý cho các em suy nghĩ và phát biểu cùng xây dựng bài. Nếu Giáo Lý Viên muốn chủ động giúp các em hiểu bài theo hướng đã soạn trong giáo án thì nên dùng phương pháp quy nạp chứ hạn chế dùng phương pháp diễn giải, vừa khó hiểu, vừa dễ khiến các em mau chóng... ngủ gật và chán ngán việc phải đi học Giáo Lý.
· Đến đỉnh cao của buổi học Giáo Lý, mời cả lớp đứng lên cử hànhcầu nguyện ( célébration de la prière ) một cách long trọng, vì đây là giây phút các em gặp gỡ chính Lời Chúa, là mục tiêu mà bài Giáo Lý nhắm tới. Cùng nhau công bố Lời Chúa một lần nữa . Sau đó có thể mời các em dâng lời nguyện tự phát, xin ơn, cảm tạ, chúc tụng, quyết tâm... Giáo Lý Viên dâng lời cầu nguyện kết ngắn gọn. Hát chung bài ca ý lực Lời Chúa thật hân hoan phấn khởi.
· Cho các em ngồi xuống, ghi bài toát yếu vào tập. Bài toát yếu thường rất gọn, chỉ từ 2 đến 6 giòng tùy trình độ và lứa tuổi học sinh. Giáo Lý Viên dặn dò công việc ở nhà nếu có, thường là thực hành một cử chỉ đẹp, tập luyện một tính tốt theo mời gọi của Lời Chúa.
· Chuyển sang phần sinh hoạt để củng cố bài Giáo Lý vừa học. Có thể chọn hoặc chế biến một trò chơi nhỏ ứng với chủ đề bài Giáo Lý. Có thể tập một bài hát có cử điệu ( xin xem thêm Tuyển Tập Nối Lửa Cho Đời số 1 ).
Trong suốt năm học, cũng có thể dành ra từ 5 tới 7 phút cuối mỗi buổi dạy để đọc nối tiếp nhau một truyện dài nhiều chương có chủ đề hợp với nội dung toàn chương trình ( ví dụ: Truyện Cuộc Đời Các Thánh, Những Tâm Hồn Cao Thượng...).
· Cầu nguyện cuối giờ thật ngắn gọn nhẹ nhàng, như một lờichào Chúa để chia tay nhau, xin ơn bình an cho giấc ngủ đêm nay hoặc cho một tuần lễ sống sắp tới. Hát chung bài ca ý lực hoặc một bài sinh hoạt ngắn. Buổi học kết thúc, Giáo Lý Viên tiễn các em ra về.
III. SAU BUỔI HỌC:
· Nếu là một Giáo Xứ nằm lọt trong một khu xóm bình dân, hoặc ở vùng ven đô hay ngoại thành, và nhất là ở thôn quê, phạm vi hẹp nhưng mật độ dân cư đông đúc, nhiều khi lại là vùng Công Giáo toàn tòng, ai cũng biết khá rõ về nhau, các Giáo Lý Viên phải giữ gìn lời ăn tiếng nói, cách ứng xử và việc sống đạo sao cho ăn khớp với những gì đã dạy các em ở lớp Giáo Lý. Cần nhớ, cuộc đời mình làmột bài dạy Giáo Lý nối dài.
· Mỗi Giáo Lý Viên đều là một người con cháu hay bạn hữu của cha mẹ các em học sinh, cần phối hợp cộng tác với gia đình trong việc giáo dục Đức Tin và Nhân Bản cho các em, bằng cách thường xuyên lui tới gia đình, nhắc nhở đôn đốc các em sống Lời Chúa đã học ở lớp, thăm hỏi khi các em đau yếu phải nghỉ học, khuyến khích các em khi có dấu hiệu bỏ lớp hoặc bị gia đình hiểu lầm hay ngược đãi, khuyên nhủ các em khi lỡ phạm lỗi lầm trong gia đình hay ở trường Phổ Thông...
· Đặc biệt khi Ban Giáo Lý của Giáo Xứ có tổ chức Trò Chơi Chiến Dịch Giáo Lý hoặc Hội Thi Đố Vui Giáo Lý, Lửa Trại Giáo Lý (xin xem thêm Tuyển Tập Nối Lửa Cho Đời số 1), các Giáo Lý Viên lại càng phải gắn bó phối hợp với gia đình để giúp các em tham gia hết mình.
Bài 7 Phương Pháp Trình Bày Giáo Lý
Muốn cho học sinh hấp thụ được điều mình dạy một Giáo Lý viên phải biết cách trình bày một bài Giáo Lý thế nào cho sinh động để mọi học sinh đều hứng thú tham gia học hành. Phương pháp chính là con đường ngắn nhất đưa cả người dạy lẫn người học đạt đến mục tiêu nhắm tới. Bài này trình bàyhai phương pháp chính và một số phương cách hỗ trợ để Giáo Lý Viên có thể vận dụng trong việc trình bày một nội dung Giáo Lý.
PHƯƠNG PHÁP TRÌNH BÀY GIÁO LÝ
I. DẪN NHẬP:
Nếu như trong giáo dục, các mặt trí dục, đức dục và thể dục đòi hỏi phải có phương pháp chuyển tải thì ngành Sư Phạm Giáo Lý cũng cần phải có phương pháp. Phương pháp chính là con đường ngắn nhất đưa cả người dạy lẫn người học đạt đến mục tiêu nhắm tới.
Có hai phương pháp chính và một số phương cách hỗ trợ để Giáo Lý Viên có thể vận dụng trong việc trình bày một nội dung Giáo Lý.
Thật ra, mỗi phương pháp đều có mặt mạnh mặt yếu của nó, không hoàn toàn tuyệt đối hay cho mọi trường hợp. Do vậy, tùy từng vấn đề phải chuyển tải, tùy từng hoàn cảnh và môi trường giảng dạy, và tùy từng đối tượng tham dự lớp, mà Giáo Lý Viên uyển chuyển chọn lựa phương pháp này hay phương pháp kia, đôi khi khéo léo phối hợp cả 2 phương pháp trong cùng tiến trình truyền đạt một nội dung Giáo Lý, cốt là đạt được hiệu quả cao nhất.
II. HAI PHƯƠNG PHÁP CHÍNH:
1. Phương pháp diễn giải ( Méthode déductive ):
Người trình bày đi từ một định luật, một định đề lớn và tổng quát, dần dần suy luận, diễn tả, chứng minh và giải thích, mổ xẻ thành những vấn đề nhỏ, những trường hợp riêng biệt để từ đó tổng hợp từng bước để người học có thể nắm được nội dung chính.
Ví dụ: Học về Hội Thánh trong chương trình Vào Đời. Định nghĩa Hội Thánh là gì ? Hội diễn tả một cuộc nhóm họp thành cộng đoàn với một mục đích, một công việc chung. Thánh nghĩa là thuộc về Thiên Chúa. Vậy, Hội Thánh là cộng đoàn những người được Lời Thiên Chúa quy tụ thành Dân Chúa và thành Thân Mình Của Đức Giê-su Ki-tô... ( Kế đó, lại phải trình bày về Lời Chúa, được quy tụ bởi Lời Thiên Chúa là thế nào ? Tại sao lại nói Hội Thánh là Nhiệm Thể, là Thân Mình của Đức Ki-tô ?... )
Phương pháp này buộc người dạy phải vận dụng những suy luận và định nghĩa vững chắc và mạch lạc, có phần nào hơi áp đặt các em phải chấp nhận ngay từ đầu một mệnh đề, một định luật, đòi hỏi phải đầu tư suy nghĩ nhiều.
Hơn nữa, phương pháp giảng dạy này dùng đường lối thuyết trình ( didactique ), nghĩa là độc thoại một chiều từ phía người nói đến người nghe, sử dùng khá nhiều từ ngữ Thần Học cao siêu và Mầu Nhiệm khó hiểu, gây ra bầu khí động não căng thẳng, nặng nề, khô khan, thiếu sự trao đổi và cảm nhận sống động nơi các em.
Nếu đành phải áp dụng phương pháp này trong giảng dạy thì phải huy động thêm nhiều phương cách hỗ trợ để minh họa dẫn dắt các em từ những cái khó hiểu đi dần tới những cái dễ hiểu.
Một hình thức biến thể và đơn giản hóa của phương pháp diễn giải là các sách Giáo Lý Hỏi – Thưa dành cho trẻ em, mà hiện nay một số Giáo Phận, đặc biệt ở miền Bắc vẫn đang còn áp dụng.
2. Phương pháp quy nạp ( Méthode inductive ):
Người dạy khởi đi với các kinh nghiệm của bản thân, hoặc những dẫn chứng thực tế, những câu chuyện trong đời sống thường nhật mà người học có thể từng trải và cảm nhận một cách tự nhiên. Từ đó tiến dần đến mộtkết luận có tính khái quát về nội dung vấn đề muốn truyền đạt.
Ví dụ: Học về việc “Thiên Chúa ban trí khôn loài người” trong chương trình Giáo Lý Khai Tâm. Kể truyện em bé Hi-cô-i-chi trong truyện Tảng Đá Chắn Đường ( xin xem Tuyển Tập Nối Lửa Cho Đời số 2 ). Bắt đầu từ đời sống nhân bản: Em có trí khôn nên em sống khôn ngoan và làm vui lòng mọi người. Dẫn vào nội dung Giáo Lý: Em được Thiên Chúa ban cho trí khôn để có thể nhận biết Chúa, sống yêu thương như ý Chúa muốn. Đẩy tới tâm tình tôn giáo: Mỗi tối, trước khi đi ngủ, em thưa với Chúa: “Xin cho con biết điềugì đẹp lòng Chúa để con làm, và điều gì làm buồn lòng Chúa để con tránh”...
Phương pháp này rất phù hợp với trẻ em, vì các em thường suy nghĩ bằng sự kiện và hình ảnh hơn là bằng ý niệm và lý luận trừu tượng. Hơn nữa, phương pháp này dùng đường lối đối thoại ( méthode dialogique ), nghĩa là có tương quan hai chiều giữa người hướng dẫn và người khámphá. Thầy gợi ý để trò suy nghĩ và từng bước tiến gần đến chân lý. Các câu hỏi vừa tầm, mở đường cho lời đáp, tiệm tiến, xoáy dần vào vấn đề chính.
Chúng ta nhận thấy Đức Giê-su đã dùng phương pháp quy nạp một cách xuất chúng khi luôn mở đầu một bài giảng bằng một dụ ngôn hoặc bằng một hình ảnh, một sự kiện bình thường trong cuộc sống con người.
III. CÁC PHƯƠNG CÁCH HỖ TRỢ:
Để việc áp dụng các phương pháp vừa nói ở trên đạt được hiệu quả cao nhất, xin đề nghị 2 phương cách hỗ trợ.
Cần lưu ý là cả 2 phương cách này đều dựa trên nguyên tắc năng động ( dynamique ), đòi hỏi người Giáo Lý Viên như một Linh Hoạt Viên trong lớp Giáo Lý, biết cách huy động các em trong một bầu khí vui tươi sống động, biết cộng tác với nhau trong việc khám phá từng bước và toàn bộ nội dung Giáo Lý thông qua các Trò Chơi, Bài Hát, Truyện Kể và những sinh hoạt tập thể như: Kịch Chạy, Pa-Nô Chạy, Báo Chạy... ( Xin xem thêm tuyển tập Nối Lửa Cho Đời số 1 )
Như thế, các phương cách hỗ trợ này tạo ra các tương quan đa chiều, không những giữa Giáo Lý Viên và các em, mà còn giữa các em với nhau trong sự hướng dẫn của Giáo Lý Viên. Khái niệm dạy – học trong một bầu khí sống động như vậy, sẽ trở nên tương đối, mà đúng hơn, phải thay bằng khái niệm cùng nhau khám phá.
Không gian lớp học thường được sắp xếp rất linh động uyển chuyể. Bàn ghế có thể bố trí theo hình vuông, hình chữ nhật hoặc chữ U. Cũng có thể bỏ hết bàn ghế để thầy và trò ngồi xuống đất theo hình tròn. Đương nhiên, số lượng các em không nên quá đông ( vượt quá 30 trẻ ) để việc hội thoại, sinh hoạt và hoạt động không bị loãng hoặc hỗn độn, cả lớp đều dễ dàng tham gia mà ít có em nào thụ động khép kín.
Ở đây xin tạm phác họa một xã hội đồ ( sociogramme ), các mũi tên đan xen qua lại sẽ diễn tả những mối tương quan đa chiều trong lớp xoay quanh nội dung Giáo Lý được đem ra hội thoại, giữa Giáo Lý Viên ( ô tròn tô đậm ) và các em ( các ô để trắng ):
1. Phương cách trực quan ( intuitive ):
Trực quan nghĩa là các em có thể trực tiếp vận dụng một hoặc nhiều giác quan ( mắt nhìn, tai nghe, tay chạm, mũi ngửi, lưỡi nếm ), để từng chút một, thông qua các sự việc, sự vật và khái niệm trung gian mà đến gần hơn với nội dung Giáo Lý.
Phương cách này đặc biệt thu hút các em học sinh Giáo Lý, nhưng cũng dễ gây ấn tượng nếu khéo áp dụng cho cả các dự tòng người lớn.
Ở đây, chúng tôi xin đơn cử hai mặt trực quan sinh động dễ được vận dụng nhiều nhất:
· Mắt nhìn ( thị giác ), Giáo Lý Viên có thể vận dụng các tranhảnh, pa-nô cắt dán minh họa một phần của nội dung Giáo Lý, một tấm bản đồ Đất Thánh, một bản phân nhánh hình thành các Giáo Phận ở Việt Nam, một bản gia phả Chúa Giê-su, một bình hoa thật đẹp, sách Kinh Thánh... hoặc một mẫu vật thật như: hòn đá núi, ngọn đèn có giá, con chim sẻ trong lồng, đồng bạc cổ, chùm nho, bó lúa, đóa hoa dại, nhánh cỏ lùng... gợi liên tưởng đến các câu Lời Chúa trong Tân Ước... Cũng có thể cho các em chơi trò chơi lắp ghép tranh hình ô vuông theo một tranh Kinh Thánh mẫu, làm Báo Chạy, Pa-nô Chạy...
· Tai nghe ( thính giác ), Giáo Lý Viên có thể mở cho lớp nghemột bài Thánh Ca, một câu truyện kể với nhạc nền được thâu sẵn trong băng cassette có nội dung dẫn vào hoặc củng cố bài Giáo Lý. Ngoài ra, phải kể cả các loại hình minh họa Sư Phạm Giáo Lý như kể truyện, đọc truyện, tập hát cũng giúp vào việc nghe hết sức hiệu quả. Cũng có thể cho lớp chơi các trò chơi Kim về thính giác để nhận định những tiếng động khác nhau của các mẫu vật, những âm giọng riêng của từng người... từ đó dẫn nhập vào bài dạy.
2. Phương cách hoạt động ( active ):
Ở phương cách này, Giáo Lý Viên vận dụng tối đa các phương pháp năng động như Lập Phiếu, Nhóm Ong, Động để tổ chức các dạng sinh hoạt tại lớp như: hoạt cảnh, diễn kịch ngắn, Báo Chạy, Pa-nô Chạy, triển lãm mi-ni...
Giáo Lý Viên các khối cũng có thể phối hợp tổ chức cho nhiều khối học sinh Giáo Lý sinh hoạt các trò chơi trong Hội Trường hoặc tại sân Giáo Xứ, hoặc thỉnh thoảng tổ chức Trò Chơi Lớn, Chiến Dịch Giáo Lý ( x. thêm tuyển tập Nối Lửa Cho Đời số 1 ).
Cuối học kỳ hoặc cuối năm, có thể tổ chức cho các em một chuyến đi hành hương, phục vụ từ thiện, xuất du, những buổi xem phim Kinh Thánh, phim Giáo Dục... Sau mỗi buổi hoặc mỗi chuyến đi như thế, cả lớp sẽ họp mặt với nhau để lượng giá, trao đổi, chia sẻ và được Giáo Lý Viên hỗ trợ, sẽ cùng nhau rút ra một chân lý Tin Mừng cần lãnh hội.
Được như vậy, nội dung Giáo Lý sẽ khắc họa sâu xa trong tâm hồn, và được biến thành “sự sống” cụ thể nơi mỗi em.
Học đi đôi với hành, kiến thức hòa nhập với cảm nhận, các em sẽ thật sự gặp gỡ Đức Ki-tô, đến gần với Thiên Chúa hơn, đồng thời lại nhận ra rất rõ chiều kích tha nhân và sự hiệp thông trong Giáo Hội qua những bạn học cùng lớp cũng như qua tha nhân mà các em tiếp xúc, đặc biệt là “người nghèo”.
IV. KẾT LUẬN:
Xin nhắc lại, mục tiêu ở đây chính là giúp học viên gặp gỡ Đức Ki-tô,hiểu biết, yêu mến và sống theo Lời của Người. Do vậy, các phương pháp nêu trên chỉ mang ý nghĩa chuyển tải và hỗ trợ, đừng quá lệ thuộc.
Cũng xin nhớ là không có phương pháp nào là chuẩn mực và lý tưởng cho mọi Giáo Lý Viên, mọi độ tuổi các em và trong mọi lúc, mọi trường hợp, do vậy, dùng phương pháp nào đi nữa thì cũng không miễn chước cho mỗi Giáo Lý Viên khỏi việc tự mình khao khát tìm hiểu, cầu nguyện và sống Lời Chúa.
Bài 8 Nghệ Thuật Đặt Câu Hỏi Giáo Lý
Đặt câu hỏi là một nghệ thuật, nhất là các câu hỏi về Giáo Lý. Dạy Giáo Lý không phải là dạy một mớ kiến thức mà là đưa học sinh đến kết hợp cùng Đức Kitô. Vì thế một Giáo Lý viên phải biết đặt những câu hỏi thế nào để giúp các em suy tư, khám phá và cảm nhận Chân Lý của Thiên Chúa dưới dạng hội thoại nhiều chiều qua lại. Các câu hỏi luôn được đặt ra với mục đích khơi gợi, từ từ từng lớp một, sẽ “bóc vỏ” vấn đề cho đến khi đạt được điểm nòng cốt của chân lý chúng ta muốn trình bày.
NGHỆ THUẬT ĐẶT CÂU HỎI GIÁO LÝ
I. DẪN NHẬP:
Giảng dạy Giáo Lý không phải là áp đặt một chiều những giáo điều cứng nhắc vào đầu người học, nhất là người học ở đây lại là trẻ em. Đây là cả một tiến trình mời gọi cùng suy tư, khám phá và cảm nhận Chân Lý của Thiên Chúa dưới dạng hội thoại nhiều chiều qua lại.
Do vậy, các câu hỏi luôn được đặt ra với mục đích khơi gợi, từ từ từng lớp một, sẽ “bóc vỏ” vấn đề cho đến khi đạt được cốt lõi. Đây là cả một nghệ thuật tinh tế mà các Giáo Lý Viên cần được chuẩn bị và đào tạo kỹ lưỡng.
II. PHÂN LOẠI CÁC DẠNG CÂU HỎI:
1. Khi soạn bài:
Giáo Lý Viên nên soạn sẵn trong giáo án các câu hỏi để giúp triển khai từng bước nội dung Giáo Lý. Câu hỏi không nên bao hàm vấn đề quá lớn, quá rộng, nhưng đi theo hướng quy nạp, dẫn dắt từ cái dễ hiểu, gần gũi, từ các vòng ngoài mà xoáy dần vào cốt lõi vấn đề.
Mỗi câu hỏi đều đã được dự đoán câu trả lời, hoặc tiên liệu các hướng trả lời theo tầm hiểu biết và suy nghĩ của các em. Ở giữa mạch các câu hỏi, nên có thêm một ít thông tin mới, những minh họa sống động để “gút” từng chặng vấn đề, rồi lại nêu một câu hỏi tiếp theo, mở sang một chặng khác.
Ví dụ: “Trong thực tế, theo các em, người ta cần gì để sống ? ( Cần thứcăn và nước uống ) Đúng rồi, theo các thí nghiệm khoa học, người bình thường có thể nhịn ăn tới 30 ngày, nhưng nhịn uống thì tối đa chỉ được 7 ngày... Vậy, nước quan trọng lắm. Thế, theo các em, ở Việt Nam chúng ta, nước có dễ kiếm không ?”... Cứ thế dẫn vào chất liệu nước được dùng trong Bí Tích Thánh Tẩy.
2. Khi kiểm tra miệng:
Giáo Lý Viên cần chuẩn bị các câu hỏi để kiểm tra miệng bài Giáo Lý đã học. Mục đích việc kiểm tra không phải để “truy bài” và cho điểm như ở trường Phổ Thông, nhưng là để giúp các em củng cố những gì đã học trong các buổi trước, từ đó dẫn nhập, móc nối sang nội dung Giáo Lý bài sắp học.
Câu hỏi loại này càng giúp các em hiểu bài thêm ( question de compréhension ), nó không cần được các em trả lời thuộc lòng làu làu y như nhau, nhưng lại vận dụng đến trí hiểu và cảm nhận riêng của mỗi em.
Ví dụ: Các em có nhớ Chúa Giê-su đã nói như thế nào về Ngôi Nhàcủa Người không ?...Thế còn Nhà Cha của Người ?...Thế nào là nhà cầu nguyện ?... Trong Kinh Thánh, em có nhớ Chúa Giê-su đã làm gì để chấn chỉnh Đền Thờ Giê-ru-sa-lem ?... Hiện nay, em nào có thể cho biết địa chỉ hộ khẩu thường trú hiện nay của Chúa Giê-su ?
3. Khi giảng bài:
Nếu đã hiểu giảng dạy là một cuộc đối thoại hai chiều hoặc hội thoại nhiều chiều giữa Giáo Lý Viên và các em, thì việc đặt các câu hỏi là cả một nghệ thuật.
Dựa vào các câu hỏi đã soạn sẵn trong giáo án, Giáo Lý Viên gợi ra cho các em những hướng suy nghĩ, tưởng tượng, hồi nhớ, lý luận và cảm nhận. Từ đó các em có thể trả lời từng chặng một, để dần dần khai phá nội dung Giáo Lý với sự giúp đỡ của Giáo Lý Viên. Các câu hỏi cần gần gũi với thực tế đời sống, với ngôn ngữ thông dụng, có thể mang một chút dí dỏm nhưng không nên tầm thường và thô tục.
Cũng đừng nên quá cứng ngắc dựa thật sát vào những gì đã soạn, mà nên uyển chuyển tận dụng ngay những tin tức trong xã hội, những tình huống vừa xảy ra để đặt câu hỏi. Ví dụ: “Ban nãy, chắc những em đến lớp sớm khoảng 15phút, đã chứng kiến một tai nạn ngay trước cổng Nhà Thờ, vậy...” Hoặc “Hôm qua, chúng ta vừa tham dự Lễ Tro, vậy, em nào có thể cho biết...”
4. Khi tổ chức thi:
Giáo Lý Viên cũng cần biết cách soạn các câu hỏi cho các bài thi Giáo Lý. Cuối một loạt bài, hoặc cuối học kỳ, cuối năm học, hay nhất là cho các em một câu hỏi gợi ý viết một bài cảm nhận, trong đó có thể đúc kết được nhiều vấn đề hiểu biết đã được hệ thống hóa, có liên hệ đến Giáo Hội hiện tại, đến đời sống bản thân các em. Do vậy, bài làm dứt khoát không nên chấm điểm và xếp hạng, chỉ nên có những lời phê tích cực, khuyến khích.
Ví dụ: “Các em hãy kể lại một câu truyện về Lòng Mến mà em đãnghe kể ở lớp, hoặc chính em đã gặp trong đời sống. Em cho biết tại sao em lại thích truyện ấy ? Nó gợi đến bài học Giáo Lý nào em đã được học ? Cuối cùng em hãy ghi lại một câu Kinh Thánh có thể soi dẫn những ý tưởng và cảm nhận ấy.
5. Khi tổ chức Hội Thi Giáo Lý:
Đã là Hội Thi, tức là có sự nỗ lực thi đua giữa các Đội, cần được một Ban Tổ Chức nghiên cứu soạn thảo kỹ lưỡng để câu hỏi người hướng dẫn chương trình ( speaker ) đưa ra phải thật chính xác, không được dị nghĩa hàm hồ, không cố tình gài bẫy các em, không gây tranh cãi giữa các em với Ban Giám Khảo về nội dung và về số điểm phân định...
Cũng cần lưu ý rằng: các câu hỏi không nên nhắm đến những chi tiết vụn vặt, vô bổ, thậm chí là... lẩm cẩm ! Ví dụ: Đức Giê-su bị treo trên Thập Giá bao nhiêu giờ đồng hồ ? Mặt khác, lại có thể sử dụng những câu hỏi mẹo. Ví dụ: Có mấy Tin Mừng ? ( Chỉ có duy nhất Tin Mừng Đức Giê-su Ki-tô được ghi lại trong 4 sách Tin Mừng ).
Khi nêu câu hỏi, cần chú ý là giọng phải to, dõng dạc, rõ ràng, không cần tạo sự hấp dẫn bằng cách biểu diễn tốc độ nói nhanh ( như thường thấy ở các speakers chương trình Đường Lên Đỉnh Olympia trên đài truyền hình ). Nếu cần, phải chuẩn bị các pa-nô, băng giấy, hình ảnh được gắn trên bảng để minh họa cho câu hỏi.
III. PHÂN LOẠI CÁC CÂU TRẢ LỜI:
Trong các tình huống đặt câu hỏi nêu trên, luôn luôn các Giáo Lý Viên phải trực diện với các câu trả lời của các em để có đáp án và thái độ thích hợp. Có 5 loại câu trả lời như sau:
1. Câu trả lời hoàn toàn đúng:
Giáo Lý Viên xác nhận ngay là hoàn toàn đúng, khích lệ các em ngay bằng một lời khen đúng mức. Sau đó tiếp tục đào sâu thêm vấn đề bằng một câu hỏi khác khó hơn một chút, đến gần với chủ đề hơn một chút, lấy nền tảng từ câu trả lời vừa có được.
Ví dụ: “Em vừa rồi đã trả lời rất đúng. Quan là nhìn xem; Phòng làgìn giữ, lo liệu. Vậy chúng ta nói Thiên Chúa Quan Phòng có nghĩa là thế nào ? Em nào có thể cho một ví dụ ?... Điều này cho chúng ta biết gì về tấm lòng của Thiên Chúa đối với loài người ?...”
2. Câu trả lời có phần đúng, có phần sai:
Giáo Lý Viên xác nhận ngay phần đúng, chỉ rõ cho các em phần sai. Nên dùng cách nói tích cực “Các em đã trả lời chưa đúng lắm ở chỗ này...Các em thử nghĩ coi, nếu như các em vừa nói, không thể nào lại...”
Cần mạnh dạn nhận khuyết điểm về phía mình trong câu đã hỏi, nếu vì thế mà các em đã trả lời có phần chưa chính xác. Sau đó đặt lại câu hỏi một lần nữa cho rõ nghĩa. Điều này giải tỏa ức chế tâm lý nơi các em, lại làm các em nhớ bài hơn.
3. Câu trả lời hoàn toàn sai:
Giáo Lý Viên nhạy bén nhận định ngay trong đầu những lý do khiến các em trả lời sai. Kiên nhẫn đặt câu hỏi khác, theo một hướng khác, có thể gợi một vài ý phụ để các em có cơ sở tìm ra câu trả lời đúng.
Tuyệt đối không nên dùng cách nói tiêu cực, chế nhạo, quát nạt: “Học đến lớp này mà em còn trả lời tệ hại như thế sao ?”
4. Câu trả lời lạc hướng:
Giáo Lý Viên bình tĩnh lắng nghe câu trả lời trọn vẹn của các em, sau đó vui vẻ chỉ ra cho các em thấy đã đi quá xa vấn đề, lạc hướng, đốt giai đoạn. Lập lại câu hỏi, gợi một vài ý để giúp các em xác định vấn đề cần suy nghĩ để trả lời cho chính xác.
Có thể dí dỏm khôi hài một chút để bầu khí lớp được thư giãn thoải mái, các em sẽ dễ dàng tái vận dụng óc suy nghĩ và lý luận.
5. Câu trả lời vượt ngoài dự đoán:
Luôn luôn có một vài em thông minh trổi vượt trong lớp nên có thể câu trả lời sẽ rất bất ngờ, nằm ngoài dự đoán của Giáo Lý Viên, đẩy tới một khái niệm độc đáo, giúp cho tiến trình khai phá nội dung Giáo Lý đạt một bước thật xa và thật sâu. Những câu trả lời như thế thường lại đặt ra một câu hỏi ngược lại cho Giáo Lý Viên và cho cả lớp. Vì thế, Giáo Lý Viên cần bình tĩnh, vui hơn là lo.
Ví dụ: Ở một lớp Giáo Lý Khai Tâm miền nông thôn Nam bộ, sau khi Giáo Lý Viên kể truyện ở vườn Địa Đàng, đã đặt câu hỏi: “Sau khi ông A-đam và bà E-và phạm tội hái ăn trái cấm, khi Chúa gọi, họ đã làm gì ?” Một em bé 8 tuổi đã hồn nhiên trả lời: “Dạ thưa cô, họ sợ Chúa quá trời nêntrốn mất tiêu, rồi chối tội tùm lum. Hổng chừng, nếu bữa đó, Chúa thủng thẳng biểu họ xin lỗi Chúa, thì họ cũng chịu xin lỗi rồi, có dè đâu mà bị phạt cho khổ sở dữ vậy cô ?”
IV. CÁC NGUYÊN TẮC CHUNG:
Trong các trường hợp đặt câu hỏi, nhất là khi giảng bài, Giáo Lý Viên nên nhớ 5 nguyên tắc sau đây:
1. Tránh không đặt quá nhiều câu hỏi, nhưng nên hỏi dưới nhiềudạng khác nhau để có sự phong phú.
2. Tránh hỏi những câu chỉ cần trả lời có hoặc không, nhưng nêndùng câu hỏi trực tiếp gợi đến tâm tư các em.
3. Tránh hối thúc, làm gián đoạn câu trả lời, nhưng nên nghe chotrọn vẹn câu trả lời.
4. Tránh hỏi những câu chỉ cần trả lời vuốt đuôi, nhưng nên đặt câu hỏichung cho cả lớp, rồi mời gọi một em nào đó giơ tay tự nguyện trả lời. Khi cần thiết lắm mới chỉ định đích danh.
5. Trong hội thoại, có thể sẽ có nhiều câu trả lời khác biệt nhau, thậm chí đối nghịch nhau. Cần nắm bắt sự nhạy cảm hoặc dị ứng của một số em, để tìm được ý chung của cả nhóm trước vấn đề vừa nêu, rồi từ đó, cũng lại qua hội thoại mà dần dần phân tích cho các em khám phá ra chân lý.
Xin đơn cử một số câu hỏi có thể đặt cho các em khi trình bày nội dung “Chúa Giê-su hiến dâng mạng sống mình cho chúng ta”:
· Thường thì người ta có sợ chết không ?
· Nhưng cũng có những trường hợp người ta dám liều chết chứ, phải không các em ?
· Em nào biết một trường hợp có người đã dám liều chết không ? Có ai biết câu chuyện Lê Lai liều mình cứu vua Lê Lợi không ? Hay có em nào đã được đọc truyện “Anh phải sống” của nhà văn Khái Hưng chưa ?
· Vậy, khi nào thì người ta dám liều chết ?
· Chúa Giê-su đã nói: “Không có tình yêu nào lớn hơn tình yêu củangười dám hiến dâng mạng sống cho bạn hữu”. Vậy Chúa Giê-su đã làm gì trên Thập Giá ?
· Tại sao Chúa Giê-su lại chịu chết để hiến thân cho chúng ta ?
· Nếu chúng ta được Chúa Giê-su kể như là bạn hữu của Người, thì Người hiến thân để làm gì cho chúng ta ?
V. KẾT LUẬN:
Đặt câu hỏi là một phương cách để giảng dạy. Biết cách đặt câu hỏilà dễ đạt hiệu quả giảng dạy. Do vậy, đây là cả một nghệ thuật, không thể trong một vài buổi dạy, thậm chí trong một niên khóa Giáo Lý mà chúng ta đã có thể tích lũy được đầy đủ kinh nghiệm để luôn luôn thành công. Cần khiêm tốn nhận ra những điểm còn yếu trong việc giảng dạy của mình, cầu nguyện xin Chúa Thánh Thần soi sáng trước khi đứng lớp, có dịp thuận tiện là xin dự lớp của các Giáo Lý Viên già dặn lâu năm để học hỏi kinh nghiệm.
Bài 9 Bầu Khí Một Lớp Giáo Lý
Dạy Giáo Lý là hướng dẫn các em đi từ đời thường, chuyển dần sang đời sống hiệp thông với Chúa, rồi từ đó lại quay về với đời thường sau khi các em đã gặp Chúa. Cho nên, bầu khí lớp Giáo Lý có nét giống như Nhà Thờ ( nếu là trong phòng ), có khung cảnh giống như nơi ông Mô-sê, ông Gio-an Tẩy Giả, và chính Chúa Giê-su đã gặp gỡ Thiên Chúa trong sa mạc ( nếu ở ngoài trời ), nhờ đó mới có thể nâng tâm hồn người học lên tới sự thánh thiêng.
BẦU KHÍ MỘT LỚP GIÁO LÝ
I. DẪN NHẬP:
Để giúp các trẻ em có hứng thú khi đến với lớp, và hơn nữa có thể lãnh hội sâu xa vững chắc nội dung bài Giáo Lý, từ đó trẻ lại còn có thể diễn tả được niềm tin của mình ít là ngay tại lớp, các Giáo Lý Viên cần phải biết tạo bầu khí cho lớp Giáo Lý, phải biết cách trình bày nội dung Giáo Lý, và riêng với trẻ em, còn phải biết giúp sinh hoạt một cách sống động vui tươi. Muốn vậy, các Giáo Lý Viên nên chú ý đến các yếu tố vật chất và các yếu tố tinh thần được trân trọng đề nghị sau đây:
II. CÁC YẾU TỐ VẬT CHẤT:
1. Khung cảnh:
Trong thực tế tại các vùng ngoại thành và nông thôn nghèo, khó mà có Trong thực tế tại các vùng ngoại thành và nông thôn nghèo, khó mà có được những phòng học Giáo Lý lý tưởng như tại một số không lớn lắm các Giáo Xứ tại các đô thị và thành phố. Do vậy ở đây xin mở rộng khái niệm phòng học Giáo Lý thành khung cảnh Giáo Lý.
Dù thế, ở bất cứ khung cảnh nào, khi mở một lớp Giáo Lý, chúng ta cũng cần ý thức rằng lớp Giáo Lý chính là nơi Thiên Chúa gặp gỡ con người, nên phải có tính cách thánh thiêng. Đây cũng không phải là một lớp học Phổ Thông, vì Giáo Lý không chỉ là học, cũng không phải là Nhà Thờ, vì Huấn Giáo khác với Phụng Vụ. Nơi học Giáo Lý có thể được coi như một khung cảnh nằm giữa thế giới bên ngoài và cung thánh Nhà Thờ.
2. Bầu khí:
Dạy Giáo Lý là hướng dẫn các em đi từ đời thường, chuyển dần sang đời sống hiệp thông với Chúa, rồi từ đó lại quay về với đời thường. Quay về nhưng đã khác trước, bởi các em đã gặp Chúa, đã nhận được từ Chúa một vốn liếng Tin Mừng để sống khác hơn, tốt hơn, là con cái của Chúa sâu đậm mật thiết hơn trước.
Cho nên, bầu khí lớp Giáo Lý có nét giống như Nhà Thờ ( nếu là trong phòng ), có khung cảnh giống như nơi ông Mô-sê, ông Gio-an Tẩy Giả, và chính Chúa Giê-su đã gặp gỡ Thiên Chúa trong sa mạc ( nếu ở ngoài trời ), nhờ đó mới có thể nâng tâm hồn người học lên tới sự thánh thiêng.
III. CÁC YẾU TỐ TINH THẦN:
1. Tâm lý:
Trong mối tương quan xưng hô và ứng xử giữa Giáo Lý Viên và các em cũng đặt ra những vấn đề tâm lý đặc biệt, khác hẳn ở các lớp học Phổ Thông. Chúng ta sẽ không gọi các em là học trò. Bởi thật ra bản thân Giáo Lý Viên không phải là người dạy chính thức, mà là chính Đức Giê-su và Thần Khí của Người đang tác động và hướng dẫn.
Do vậy, Giáo Lý Viên nên nói với trẻ em, tùy độ tuổi hai bên mà gọi là "các em", "chúng con", "các bạn" cho thân tình gần gũi.
Trong tâm lý trẻ em, có một quy luật là luật Chuyển Hóa, nghĩa là trong quan hệ của các em với Chúa, các em sẽ dùng chính những quan hệ đã có với Giáo Lý Viên. Các em nói với Giáo Lý Viên thế nào thì cũng thưa với Chúa như vậy. Do đó, thái độ của các em với chúng ta sẽ ảnh hưởng nhiều trên thái độ với Chúa: cách yêu mến, tin tưởng, thân mật, vâng lời...
Chúng ta sẽ là một phần "hình ảnh" của Chúa cho các em. Các em sẽ thấy Chúa, gặp Chúa nơi chúng ta.
Và như thế, chúng ta phải hết sức chú ý tu dưỡng và tự huấn luyện tư cách của mình. Chúng ta sẽ tôn trọng các em, trân trọng những lời các em nói, không bao giờ quát tháo, nhiếc móc, trừng phạt, xúc phạm đến phẩm giá các em.
Mở rộng hơn, vì đã không phải là một lớp học Phổ Thông, nên cũng không cần thiết cho điểm, xếp hạng các em trong lớp. Trong giờ Giáo Lý, thật sự là Giáo Lý Viên sẽ cùng các em lắng nghe Lời Đức Giê-su là Người Anh Cả (Trưởng Tử ), lắng nghe tiếng Thiên Chúa là Cha, rồi tất cả cùng thưa với Người. Các em sẽ nhận ra mình được Chúa yêu và được Giáo Lý Viên là người thay mặt Chúa quý mến mình.
Một quy luật tâm lý khác là luật Chứng Tá. Huấn Giáo dựa trên chứng tá. Giáo Lý Viên chia sẻ chính kinh nghiệm của mình cho lớp. Chúng ta không cần nói nhiều về Đạo, nhưng cần sống Đạo nhiều hơn và chân thật hơn trước mặt trẻ. Khi chứng tá của Giáo Lý Viên có phẩm chất cao, thì các em sẽ được giáo dục sâu xa hơn.
Nếu thế, có người sẽ thắc mắc: "Thế, chẳng lẽ làm Giáo Lý Viên, tôiphải là Thánh hay sao ?"
Xin thưa, đúng là như vậy, trong thông điệp Sứ Vụ Đấng Cứu Chuộc (Redemptoris Missio ), ở chương 8, Đức Giáo Hoàng Gio-an Phao-lô đệ nhị đã vạch ra Linh Đạo của người truyền giáo ( mà Giáo Lý Viên đúng là người truyền giáo ) như sau:
· Để cho Chúa Thánh Thần hướng dẫn,
· Theo gương Đức Giê-su Ki-tô, Đấng được sai đến,
· Yêu mến Giáo Hội và các linh hồn như Chúa Giê-su yêu mến,
· Và, phải là THÁNH !
Giáo Lý lấy từ Nguồn Sống là Thiên Chúa, Giáo Lý lấy từ Nguồn Sống là Thiên Chúa, được truyền đạt đến các em qua chính cách dạy và cách sống của Giáo Lý Viên.
Như vậy, các em vừa được biết Giáo Lý, lại vừa thấy cung cách sống nội dung Giáo Lý ấy một cách sinh động cụ thể nơi Giáo Lý Viên, chắc chắn các em sẽ được khích lệ đi theo hướng sống Tin Mừng ấy.
2. Thinh lặng:
Trẻ không thể gặp Thiên Chúa trong bầu khí ồn ào hỗn độn. Nhiều người cứ lầm tưởng lớp học Giáo Lý cho trẻ em lúc nào cũng phải giống một câu lạc bộ với đủ thứ sinh hoạt tưng bừng náo nhiệt. Ngược lại cũng đừng áp đặt một kiểu thinh lặng bề ngoài, vì một thinh lặng thụ động thì không dẫn đến Thiên Chúa.
Chính trong bầu khí thinh lặng nội tâm, những lời trò chuyện hội thoại giữa Giáo Lý Viên và các em, giữa các em với nhau lại là điều kiện giúp các em đến với Thiên Chúa, Đấng các em khao khát kiếm tìm xuyên qua nội dung bài Giáo Lý.
Vì thế, Giáo Lý Viên cần khuyến khích trẻ khám phá và yêu quý sự thinh lặng. Thinh lặng là một đức tính tôn giáo. Biết thinh lặng là biết "ở trước mặt Chúa", là biết sẵn sàng lắng nghe tiếng Chúa nói.
3. Vui tươi:
Trong giờ Giáo Lý, Giáo Lý Viên phải tạo được bầu khí vui tươi cởi mở, không biến các em thành những nhà khổ tu, hay những binh sĩ giữ kỷ luật khô khăn một cách răm rắp. Các em có thể hỏi nhau, giải thích cho nhau, khi cần có thể đi lại, hỏi mượn nhau dụng cụ học tập. Nhưng mọi sự phải được diễn ra trong cái trật tự của thinh lặng, dễ thương và hồn nhiên. Ở đâu có Chúa, ở đấy có tình yêu và niềm vui.
Giáo Lý Viên phải luôn giúp các em ý thức mình đang sống dưới cái nhìn trìu mến của Chúa, đến nỗi trước giờ học thì các em thấy khao khát, cuối giờ học thì các em vẫn còn muốn tiếp tục.
Trong lớp Giáo Lý, không thể có chuyện học để được nhiều điểm, để được đứng nhất khi so kè kèn cựa với các bạn, hoặc thậm chí cũng không chỉ nhắm đến việc thu thập kiến thức càng nhiều càng tốt. Ở đây, các em cùng nhau gặp gỡ Chúa và đi theo Người.
Ở một chiều kích nhân cách Ky-tô giáo, các em còn được luyện tập để tôn trọng yêu quý lẫn nhau. Nếu có hai em lỡ đánh nhau, thay vì chỉ chú ý phân giải ai đúng ai sai, bạn hãy hỏi các em: "Những người con của Chúa có đánh nhau không ? Tay các con, Chúa ban cho là để làm việc tốt, làm những cử chỉ đẹp cho nhau cơ mà !"...
4. Tự do:
Trẻ cần cảm thấy tự do đến với lớp Giáo Lý, tự do ở lại và tự do lắng nghe Giáo Lý Viên trình bày nội dung Giáo Lý. Không nên biến việc học Giáo Lý thành một công việc khổ sai, bị cha mẹ bó buộc, bị cha sở và các ông bà quản giáo khống chế. Đến với Chúa rõ ràng là một lời mời gọi, khuyến khích tự nguyện. Hãy thành thật nói với trẻ: "Các con có muốn gặp gỡ Chúa, thì các con hãy đến !".
Đức Tin là một hành vi tự do. Vì thế, trong giờ học, hãy để trẻ được tự do nói với Chúa, nói về Chúa trong sự hướng dẫn ân cần và nhẫn nại của Giáo Lý Viên. Không thể đào tạo một tín hữu chân chính bằng cách dọa nạt, trừng phạt hay ra lệnh.
Dứt khoát không nên lấy cớ tránh tác hại lây lan, ảnh hưởng đến việc học của các em bình thường để chủ trương tách hẳn các em cá biệt ra, lập một lớp riêng để có chương trình uốn nắn riêng theo kiểu quen làm ở các trường Phổ Thông. Như vậy là đã phản giáo dục hoàn toàn khi phân biệt đối xử, vô tình "dán nhãn" xếp loại các em ngỗ nghịch, cứng đầu, khó dạy.
Sư Phạm Giáo Lý thì khác hẳn, Đức Giê-su bảo: "Tôi không đến để kêu gọi người công chính, mà để kêu gọi người tội lỗi !" ( Mt 9, 13 b ). Hơn nữa ở đây, các em chưa phải là hạng người... tội lỗi. Cho dẫu các em đã phạm pháp trầm trọng, thì như Thánh Đông Bốt-xcô dặn dò các nhà giáo dục: vẫn còn ít nhất là 5 % lương tri hướng thiện.
5. Trung thực:
Có thể nói ở nhà trường Phổ Thông, trẻ quen nói dối ! Trẻ nhận ra cứ nói đúng ý thầy cô là được điểm cao, là được thầy cô ưu đãi. Làm bài thi, thì phải khéo léo khôn ngoan để "quay cóp" hoặc "trúng tủ" mới mong ngoi lên để trúng tuyển, hạ "đo ván" các bạn học. Điểm số, bằng khen và các danh hiệu phấn đấu đạt được thường là dựa trên sự bon chen thủ lợi, thiếu vắng hẳn sựthật thà trong sáng.
Trong Giáo Lý, dứt khoát chúng ta không được để óc thực dụng này tiêm nhiễm. Giữa cuộc hội thoại, trẻ được thẳng thắn nêu thắc mắc, nói lên suy nghĩ và cảm nhận của mình.
Khi làm bài, trẻ được mời gọi viết lại điều đã hiểu và đã yêu mến một cách chân thành, chứ không phải chép nguyên xi toát yếu để làm hài lòng Giáo Lý Viên.
Khi trẻ trả lời, bạn đừng khen hay chê. Nếu được khen "đúng", lần sau trẻ lại tìm cách trả lời để được khen, dù đó không phải là điều em đã nghĩ và đã hiểu. Còn nếu chê "sai", trẻ sẽ không bao giờ nói nữa.
Câu vè: "Thấy tốt thì làm, mà làm thì làm cho tốt, đừng cốt được khen, đừng quen vì khen mới làm" thật đáng cho các Giáo Lý Viên chú tâm mời gọi các em sống như một châm ngôn.
IV. KẾT LUẬN:
Trong mọi trường hợp và trong mọi mặt, các bạn Giáo Lý Viên hãy luôn xác tín, hãy tin vào trẻ, hãy tin vào Chúa Thánh Thần, và hãy tin vào chính bạn.
Để đúc kết, xin mượn lời Thánh Phao-lô: "Anh em là những người được Thiên Chúa tuyển chọn, hiến thánh và yêu thương. Vì thế, anh em hãy có lòng thương cảm, nhân hậu, khiêm nhu, hiền hòa và nhẫn nại. Hãy chịu đựng và tha thứ cho nhau. Trên hết mọi đức tính, anh em phải có lòng mến, đó là mối dây liên kết tuyệt hảo !" ( Cl 3, 13 – 14 )
Bài 10 Cầu Nguyện Trong Giáo Lý
Chính Giáo Lý Viên là người trước hết khao khát gặp gỡ Chúa, xin Chúa soi dẫn để mình biết trình bày sứ điệp của Chúa đến cho các em. Kế đó, Giáo Lý Viên truyền lan nỗi khao khát được gặp Chúa sang cho tất cả các em, để về phía các em, các em cũng khao khát xin Chúa mở trí mở lòng để đón nhận nội dung Giáo Lý mà các em sắp học, đang học và vừa học xong. Cho nên trong Giáo Lý, Cầu Nguyện là điều quan trọng và cần thiết nhất. Nhờ cầu nguyện mà Cháu Thánh Thần tác động tâm hồn các học sinh để các em dễ dàng đón nhận giáo huấn của Chúa. Nhờ cầu nguyện mà Giáo Lý viên ý thức được rằng mình chỉ là công cụ trong tay Chúa và phải kết hợp với Chúa trong mọi việc mình làm.
CẦU NGUYỆN TRONG GIÁO LÝ
I. MỤC ĐÍCH:
Như đã trình bày từ các bài trước, mục đích cuối cùng của việc dạy Giáo Lý là giúp các em gặp gỡ và kết hợp với Chúa. Do đó, cầu nguyện có một vai trò hết sức quan trọng trong một buổi Giáo Lý. Có thể nói, cả buổiGiáo Lý phải là một cuộc gặp gỡ Chúa. Chính những phần cầu nguyện ở đầu, ở giữa và ở cuối buổi Giáo Lý giúp các em đi vào cuộc hạnh ngộ tuyệt vời này. Tuy nhiên, mỗi phần cầu nguyện đều có ý hướng và nội dung khác nhau, thích ứng với trình tự của một buổi học Giáo Lý.
II. NỘI DUNG:
Trước khi đi vào ý hướng và nội dung từng phần, thiết tưởng cũng nên nhắc lại những điều kiện thiết yếu cho việc cầu nguyện. Đó là:
1. Khát vọng gặp Chúa:
Chính Giáo Lý Viên là người trước hết khao khát gặp gỡ Chúa, xin Chúa soi dẫn để mình biết trình bày sứ điệp của Chúa đến cho các em. Kế đó, Giáo Lý Viên truyền lan nỗi khao khát được gặp Chúa sang cho tất cả các em, để về phía các em, các em cũng khao khát xin Chúa mở trí mở lòng để đón nhận nội dung Giáo Lý mà các em sắp học, đang học và vừa học xong.
Điều này thể hiện cả ở việc làm dấu Thánh Giá, ở tư thế lúc cầu nguyện. Hãy thường xuyên nhắc cho các em hiểu ý nghĩa của việc làm dấu, của cử chỉ cúi mình bái lạy. Không nên làm dấu quều quào như... đuổi ruồi, chưa làm dấu kết thúc đã vội làm ngay, nói ngay sang chuyện khác. Giáo Lý Viên phải giúp các em cầu nguyện với cả con người, nghĩa là với tất cả trí nhớ, trí tưởng tượng, tâm hồn và thể xác. Nên dùng những lời và những cử chỉ đơn sơ mộc mạc chân thành.
2. Thời gian gặp Chúa:
Những giây phút cầu nguyện ngay trong buổi học Giáo Lý phải là khoảng thời gian dành trọn cho Chúa, Những giây phút cầu nguyện ngay trong buổi học Giáo Lý phải là khoảng thời gian dành trọn cho Chúa, được Giáo Lý Viên chuẩn bị chu đáo, diễn ra một cách trang trọng, chứ không làm cho có, làm theo thói quen. Cầu nguyện đừng quá ngắn ngủn cộc lốc, gây cảm tưởng là sợ phí giờ. Cũng đừng quá lê thê, tạo ra tâm lý ngán ngẩm hoặc ngột ngạt. Điều này sẽ âm thầm huấn luyện rất hiệu quả cho các em biết cần phải thường xuyên cầu nguyện với Chúa không chỉ trong lớp mà vào mọi nơi mọi lúc trong ngày sống của các em, đặc biệt là trước khi đi ngủ và vừa khi thức dậy, khi vừa lãnh nhận một Bí Tích và trước khi ăn cơm.
Cũng cần nhớ rằng: cầu nguyện không phải là đọc kinh liên tục kéo dài, hết kinh này đến kinh khác một cách máy móc. Mỗi kinh nếu được sử dụng đều là những lời cầu nguyện đã được Giáo Hội cô đọng sâu xa ( Kinh Lạy Cha, Kinh Tin Kính, Kinh Kính Mừng, Kinh Tin-Cậy-Mến, Kinh cầu Chúa Thánh Thần, Kinh Cúi Xin Chúa sáng soi... )
3. Lắng nghe tiếng Chúa:
Tâm lý chung của đám đông là sợ sự thinh lặng. Hễ cứ thấy im lặng hơi lâu một chút là sốt ruột, thấy cần phải hát, phải làm một cái gì đó ngay.
Đã muốn lắng nghe được tiếng Chúa thì thầm trong tâm hồn hay được cất lên khi công bố Lời Chúa, rõ ràng là cần phải biết thinh lặng. Trong giây phút cầu nguyện, Giáo Lý Viên phải dành những khoảnh khắc thinh lặng hoàn toàn, không nên nói liên tục đến mức lải nhải dông dài, cầu xin kể lể đủ thứ chuyện mà không có trọng tâm ý chính.
Cần nhớ là một lời cầu nguyện thường có ý cảm tạ, ngợi khen, xin lỗi hoặc xin ơn tùy nội dung bài Giáo Lý gợi ra.
Cũng nên tập cho các em khi dâng lời nguyện tự phát thì cần nói chậm, to, dõng dạc, rõ ý để cộng đoàn mới có thể hiệp thông với ý nguyện được. Khi kết thúc một lời nguyện, nên thinh lặng một chút rồi thêm câu: "Xin Chúa nhậm lời chúng con..."
Sau những lời nguyện tự phát của các em, Giáo Lý Viên nên đợi tất cả lắng lại một lúc rồi mới dâng lời tổng nguyện kết thúc. Sau đó có thể hát một bài thánh ca phù hợp với nội dung vừa cầu nguyện.
III. CÁC PHẦN CẦU NGUYỆN:
1. Cầu nguyện đầu giờ:
Phút cầu nguyện đầu giờ có mục đích giúp các em đi vào cuộc gặp gỡ với Chúa trong buổi Giáo Lý, bằng cách đặt các em trước sự hiện diện của Chúa. "Ở đâu có hai ba người họp lại nhân danh Thầy, thì có Thầy ở đấy, giữa họ" ( Mt 18, 20 ).
Hãy giúp các em nhớ lại Lời Chúa mời gọi: "Cứ để trẻ em đến với Thầy..." ( Mc 10, 14 ). Hãy để các em nhận ra một buổi học Giáo Lý chính là thời gian đến với Chúa để học cùng Chúa: "Hãy học với Thầy, vì Thầy có lòng hiền hậu và khiêm nhường..." ( Mt 11, 29)
2. Cầu nguyện giữa giờ:
Phút cầu nguyện giữa giờ chính là đỉnh cao của buổi học Giáo Lý, vì sau khi nghe công bố và giải thích Lời Chúa, sau khi đã tiếp nhận lời mời gọi của Chúa với cả tâm tình, các em hẳn có nhiều điều muốn nói với Chúa, muốn đi vào cuộc đối thoại trang nghiêm mà thân tình với Chúa.
Như thế, cuộc gặp gỡ giữa các em với Chúa đã được chuẩn bị qua việc công bố và giải thích Lời Chúa, và sẽ được tiếp nối trong phần sinh hoạt tiếp theo sau đó. Nội dung của phút cầu nguyện này là ý chính và tâm tình của bài Giáo Lý.
3. Cầu nguyện cuối giờ:
Phút cầu nguyện cuối giờ sẽ giúp các em trình bày với Chúa quyết tâm sống những gì đã học. Nếu như phút cầu nguyện đầu giờ giúp các em từ cuộc sống bước vào cuộc gặp gỡ với Chúa, thì phút cầu nguyện cuối giờ hướng các em đến một cuộc gặp gỡ khác với Chúa ngay trong đời thường. Nhờ đó, toàn bộ cuộc sống các em sẽ là lời cầu nguyện liên lỉ.
IV. KẾT LUẬN:
Cầu nguyện trong Giáo Lý giúp các em nội tâm hóa những giáo huấn của Lời Chúa, chuyển sứ điệp thành hành động cụ thể. Như thế, cầu nguyện gắn Giáo Lý với Phụng Vụ và cuộc sống.
Hãy cẩn thận, đừng để rơi vào một cung cách cầu nguyện mà Đức Giê-su đã nhắc nhở: "Không phải bất cứ ai thưa với Thầy: "Lạy Chúa, Lạy Chúa !" là được vào Nước Trời cả đâu ! Nhưng chỉ những ai thi hành ý muốn của Cha Thầy là Đấng ngự trên Trời, mới được vào mà thôi..." ( Mt 7, 21 )
Bài 11 Phương Pháp Cầu Nguyện Bốn Bước Dành Cho Giáo Lý Viên
Có thể nói: mỗi buổi dạy Giáo Lý là một buổi cầu nguyện với Lời Chúa. Để giúp các em học sinh Giáo Lý đón nhận được chân lý Lời Chúa và đáp trả lại bằng lời cầu nguyện hồn nhiên đơn sơ, chính bản thân Giáo Lý Viên cũng phải là những người chuyên chăm cầu nguyện, biết cách hướng dẫn cho các em cầu nguyện và cùng với các em cầu nguyện trong một bầu khí chân thành trang trọng. Chúng tôi xin giới thiệu một phương pháp cầu nguyện hết sức đơn giản nhưng lại rất dễ đạt hiệu quả chiều sâu tâm linh. Đó là Phương Pháp Cầu Nguyện 4 Bước của Dòng Chúa Cứu Thế.
PHƯƠNG PHÁP CẦU NGUYỆN 4 BƯỚC DÀNH CHO GIÁO LÝ VIÊN
Có thể nói: mỗi buổi dạy Giáo Lý là một buổi cầu nguyện với Lời Chúa. Để giúp các em học sinh Giáo Lý đón nhận được chân lý Lời Chúa và đáp trả lại bằng lời cầu nguyện hồn nhiên đơn sơ, chính bản thân Giáo Lý Viên cũng phải là những người chuyên chăm cầu nguyện, biết cách hướng dẫn cho các em cầu nguyện và cùng với các em cầu nguyện trong một bầu khí chân thành trang trọng.
Nên chăng, ngoài những buổi họp nhau soạn Giáo Án Giáo Lý, những buổi đến lớp dạy Giáo Lý, những buổi sinh hoạt gây tình đoàn kết thân ái và trao đổi kinh nghiệm giữa các Giáo Lý Viên với nhau, Ban Giáo Lý của Giáo Xứ cũng cần phải tổ chức cho các Giáo Lý Viên họp nhau cùng cầu nguyện ít là hàng tuần.
Ở đây, chúng tôi xin giới thiệu một phương pháp cầu nguyện hết sức đơn giản nhưng lại rất dễ đạt hiệu quả chiều sâu tâm linh. Đó là PhươngPháp Cầu Nguyện 4 Bước của Dòng Chúa Cứu Thế, mà chúng tôi đã có dịp thử nghiệm và phổ biến tại Đại Chủng Viện Hà-nội và một số Giáo Xứ ở miền Nam lẫn miền Bắc trong Năm Thánh 2000.
I. DẪN NHẬP:
Cầu nguyện trước tiên là hiện diện trước Chúa và Cầu nguyện trước tiên là hiện diện trước Chúa và để Chúa ở với mình. Cầu nguyện là đối thoại với Chúa bằng môi miệng, trí óc, linh hồn, và bằng cả chân, cả tay, cả thân mình nữa. Đặc trưng của đối thoại là Nói và Nghe. Nếu chỉ nói không, thì mới là thuyết trình hay giảng day, nhưng chúng ta không có gì để dạy Chúa cả. Còn nếu chỉ nghe không, mà không nói lại bằng lời hay hành động, thì thật ra chưa nghe.
Như đôi trai gái lúc đầu mới làm quen, ai cũng muốn nói để chứng tỏ, để cho người kia hiểu về mình – mình là người tốt. Nhưng đến lúc đã thân nhau hơn, người ta bắt đầu có nhu cầu nghe nhau, để hiểu người bạn của mình, để thấu cảm với bạn mình. Còn khi đã yêu nhau mãnh liệt thì việc nói hay nghe không còn quan trọng bằng sự hiện diện, có mặt với nhau càng nhiều càng tốt.
Đó là khởi đầu của dấu hiệu muốn trở nên và có khả năng trở nên "một thịt với nhau". Cầu nguyện cũng là một cuộc tâm giao của hai người yêu nhau, nên cũng có tiến trình đi khá giống: nói – nghe – hiện diện.
II. TIẾN TRÌNH:
Phương Pháp Cầu Nguyện 4 Bước sẽ giúp bạn gặp gỡ Thiên Chúa, nhất là Chúa Giê-su như một người bạn, một người tình. Nếu bạn có lòng khát khao điều này, xin hãy dừng lại đôi phút mời Chúa Giê-su đến vớibạn ngay lúc này.
"Lạy Chúa Giê-su, con mời Chúa đến với con trong giờ này và ngay bây giờ ! Xin Chúa chạm vào mắt con để con thấy Chúa trên các giòng chữ này. Xin Chúa chạm đến tay con, chạm đến tim con, để con như được ôm lấy Chúa. Xin Chúa chạm vào toàn thân con để toàn thân con có Chúa và xin cho con ca ngợi Chúa".
Bạn hãy hát cho Chúa nghe một bài hay chỉ một đoạn của một bài ca chúc tụng ngợi khen Thiên Chúa mà bạn thuộc.
Như vậy, từ giờ phút này, chúng tôi nhân Danh Chúa Giê-su Ki-tô và quyền năng Phục Sinh của Người là Chúa Thánh Thần chúc lành cho bạn. Xin Máu Thánh cứu độ của Người xua đuổi mọi âm mưu ma quỷ là các trạng thái lo lắng, hoài nghi, bực bội, căng thẳng, nóng bức hay ớn lạnh và nhất là mặc cảm tội lỗi đang hiện diện trong tâm trí, trong thân xác của bạn và trong căn phòng này ra khỏi bạn và nơi bạn đang có mặt.
Bạn hãy công bố: "Chỉ có Chúa và những gì thuộc về Ngài mới được hiện diện trong con người con và trong căn phòng này !
"Tên của 4 Bước giúp bạn thiết lập tương quan với Chúa gồm có: MIỆNG ĐỌC - TÂM SUY - KHẨN NGUYỆN - DẤN THÂN.
Bước 1:MIỆNG ĐỌC
Bạn sẽ đọc cái gì ? Xin bạn vui lòng luôn luôn có bên mình quyển Kinh Thánh Tân Ước nhỏ, để bất cứ lúc nào bạn muốn gặp gỡ Chúa Giê-su theo cách này, bạn sẽ không bị cản trở. Bạn hãy mở Kinh Thánh ra, chọn một đoạn ( có thể chỉ có một câu hoặc nhiều hơn cũng được ). Lưu ý, bạn có thể chọn các đoạn Kinh Thánh giúp cầu nguyện theo những cách sau:
Mở sách và chọn ngẫu nhiên: bất kỳ đoạn nào mở ra và gây chú ý cho mắt bạn trước nhất.
Mở sách và chọn theo các bản chỉ dẫn: hiện nay có rất nhiềubản chỉ dẫn ý cho mắt bạn trước nhất. bản chỉ dẫn đọc Kinh thánh theo hoàn cảnh. Nếu bạn đang hân hoan thì chọn đoạn nào và nếu đang cô đơn thì chọn đoạn nào.
Mở sách và chọn theo Lịch Phụng Vụ: trên Lịch Công giáo cácđịa phận đều có ghi ngày nào cần đọc đoạn nào.
Trước khi vào bước một, bạn nên mơi Chúa Giê-su đến với mình, tương tự như đã đề nghị ở phần trên. Kế đó bạn bắt đầu đọc sau một, hai phút thinh lặng. Cách đọc: Đọc bằng miệng, sao cho tai nghe được tiếng mình đọc. Nếu đọc một mình bạn, bạn lập lại một lần nữa như thể đang nuốt lấy từng chữ, từng lời Thánh Kinh.
Nếu đọc trong một Nhóm nhỏ ( 8 người trở xuống ), bạn nhờ một người thay mặt cộng đoàn công bố lại bản văn Lời Chúa một cách chậm rãi, trong khi đó những người kia nghe như thể đang nuốt lấy từng chữ, từng lời Thánh Kinh. Nếu Nhóm đông hơn 8 người, có thể nhờ 2 người lập lại.
Sau khi đọc xong, bạn thinh lặng khoảng một phút, rồi đọc lên một chữ, hay những chữ mà bạn còn nhớ và đã được đánh động. Bạn lập lại chậm rãi ba lần. Ví dụ: "Tôi biết chiên của tôi - Tôi biết chiên của tôi - Tôi biết chiên của tôi" ( x Ga 10, 14 ).
Sau khi xướng lên lời Thánh kinh này, bạn hãy cảm tạ Chúa đã đến với bạn, đang chạm đến bạn và đã ban cho bạn một Lời Sống.
Khi có nhiều người, thì người này xướng xong, mọi người lắng lại vài giây rồi người khác tiếp tục xướng lên. Lưu ý, trước khi xướng bản văn Thánh Kinh, bạn nên đọc xuất xứ, để mọi người dễ hiệp thông, ví dụ: "Câu 1
admin- Admin
- Tổng số bài gửi : 107
Join date : 08/07/2011
Age : 33
Đến từ : Ho Chi Minh city -
Similar topicsGiáo Lý Viên-Giáo Xứ BÌNH XUYÊN :: Muc cac bai viet :: Ban giáo lý_giáo xứ Bình Xuyên :: Giáo Lý :: Tài liệu tham khảo
Trang 1 trong tổng số 1 trang
Permissions in this forum:
Bạn không có quyền trả lời bài viết|
|
|